Leraar ben je in een school: voorbereiding op de schoolorganisatorische dimensie van het leraarschap

Leraren maken vanaf de allereerste werkdag deel uit van een schoolorganisatie. Empirische studies over de manier waarop toekomstige leraren tijdens hun opleiding worden voorbereid op hun functioneren in schoolorganisaties zijn echter beperkt. Via een exploratieve gevalsstudie is daarom onderzocht hoe student-leraren worden voorbereid op de schoolorganisatorische dimensie van het leraarschap. In het analytisch kader dat gehanteerd wordt in deze studie staat het concept ‘schoolorganisatorische competentie’ centraal. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen rolbewustzijn (attitude), micropolitieke geletterdheid (kennis) en samenwerking (vaardigheid). We hebben gekozen voor een meervoudige gevalsstudie van drie hogescholen met een hbo-opleiding tot leraar Basisonderwijs (Nederland). Dataverzameling gebeurde via curriculumanalyse (n=65) en de afname van semigestructureerde interviews met opleidingsdirecteuren, student-leraren en lerarenopleiders (n=18). Hierbij hadden we aandacht voor de manier waarop (wat, wanneer en hoe) deze voorbereiding gebeurt, alsook hoe deze ervaren wordt. De resultaten laten zien dat de voorbereiding gebeurt via Beroepscompetentie 5, waarin de ontwikkeling van samenwerkingsvaardigheden centraal staat. Deze voorbereiding gebeurt bovendien nauwelijks op een geïntegreerde manier in relatie met andere competenties: studenten moeten eerst competent worden in de klas, voordat ze het ‘schoolniveau’ kunnen betreden. Onze analyse identificeert ook het belang van authentieke leerervaringen in de ontwikkeling van de schoolorganisatorische competentie, zoals intervisie, groepsopdrachten en stage. De analyse heeft tot slot twee spanningen aan het licht gebracht met betrekking tot de schoolorganisatorische dimensie van het leraarschap: ‘autonomie versus samenwerking’ en ‘fitting in versus standing out’. We ronden dit artikel af met een theoretische reflectie op het belang van een geïntegreerde, authentieke en gezamenlijke aanpak