Poszerzenie potencjału opisowego siatki SPEAKING Della Hymesa: propozycja nowego komponentu charakterystyk językowych

Niniejszy artykuł ma na celu zwiększenie potencjału opisowego narzędzia etnolingwistycznego, jakim jest siatka SPEAKING, opracowana przez Della Hymesa. Aby osiągnąć ten cel, zaproponowano nowy komponent nazwany charakterystykami jezykowymi (linguistic characteristics). Pojęcie to opiera się na spostrzeżeniu, że niektóre aspekty zdarzeń mowy związane z organizacją, wyglądem lub kształtem aktów mowy, jako elementów zdarzenia, pozostają niezauważone w obecnym kształcie siatki. Przykładem przedstawionym w tym artykule jest częste występowanie powiedzonek (catchphrases) w zdarzeniach mowy we współczesnej amerykańskiej komedii sytuacyjnej na podstawie transkrypcji z popularnego serialu Friends (pol. Przyjaciele). Włączenie tych wzorców do nowo zaproponowanego komponentu siatki - charakterystyk językowych, mogłoby otworzyć wiele nowych możliwości i umożliwić nowe odkrycia w dziedzinie lingwistyki kulturowej i socjolingwistyki, a także opisy językowe w badaniach etnograficznych.W pierwszych dwóch częściach zostanie przedstawiona etnolingwistyka i podejście do niej prezentowane przez Hymesa. Następnie szczegółowo przedstawiona zostanie sama siatka (rozdziały 3-4), ukazana zostanie istotna luka w siatce SPEAKING (rozdział 5) oraz nakreślony będzie nowy komponent (rozdział 6). W ostatniej części (rozdział 7) zostaną rozważone i rozwiązane niektóre możliwe problemy związane z charakterystykami językowymi, które mogą się pojawić.This paper seeks to enhance the descriptive potential of the ethnolinguistical tool that is the SPEAKING grid formulated by Dell Hymes. To accomplish this goal a new component called linguistic characteristics is proposed. That notion is based on the observation that some aspects of speech events linked with organisation, appearance, or shape of speech acts, as elements of an event, go unnoticed in the current shape of the grid. An example put forward in this article is the frequent appearance of catchphrases in speech events in modern American situation comedy based on transcripts from a popular show Friends. Inclusion of these patterns in a new proposed component of the grid – linguistic characteristics, could open many new possibilities and enable new findings in the field of cultural linguistics and sociolinguistics, as well as linguistic descriptions in ethnographical studies.In the first two sections ethnolinguistics and Hymes’ approach to it will be presented. Then the grid itself will be depicted in detail (sections 3-4), an important gap in the SPEAKING grid will be displayed (section 5); and the new component delineated (section 6). In the last part (section 7) some possible problems of linguistic characteristics that might be raised will be considered and resolved