MAL TİCARETİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN ETKİLERİ HİZMET İHRACATI İÇİN FARKLILAŞIYOR MU? TÜRKİYE ÖRNEĞİ

As known, international trade, which can be thought as the way that individuals, organizations, and countries fulfill their needs, is a very important concept. Although, for a long time, international trade has been associated with only international trade of physical products, especially after 2000s, researchers have begun to think that there can be international trade of services which is different from international trade of goods. In this sense, both of differences among these two concepts, and factors, that possibly affect and are affected by these two concepts, became an area that requires to be understood clearly in the literature. Therefore, this research aims to analyze the relationship between the variables (globalization, foreign direct investment, informal economy, and internet technology), that are not widely studied in Turkish literature in terms of service trade, and Turkish service export. To understand the relationship among mentioned variables, cointegration analyzes was conducted for the period of 1970-2018 by using ARDL model. As a result of the analysis, it was understood that the answer to the question of whether the effects of the factors affecting the trade of goods differ for the export of services is yes based on the example of Turkey. In this direction, it has been observed that globalization has the opposite effect of what is expected. Lastly, this research provides some recommendations for policymakers.Bilindiği gibi bireylerin, örgütlerin ve ülkelerin ihtiyaçlarını karşılama şekli olarak düşünülebilecek olan uluslararası ticaret oldukça önemli bir kavramdır. Uzun bir süredir uluslararası ticaret sadece fiziksel ürünlerin uluslararası ticareti ile ilişkilendirilmesine rağmen özellikle 2000’lerden sonra araştırmacılar uluslararası hizmet ticaretinin uluslararası mal ticaretinden farklı olacağını düşünmeye başlamışlardır. Bu bağlamda hem bu iki kavram arasındaki farklılıklar hem de bu kavramları etkileyen ve bu kavramlardan etkilenen unsurlar literatürde anlaşılması gereken bir alan haline gelmiştir. Buradan hareketle bu çalışmada hizmet ihracatı kapsamında Türkçe literatürde çokça çalışılmayan değişkenler (küreselleşme, doğrudan yabancı yatırım, kayıt dışı ekonomi ve internet teknolojisi) ile Türk hizmet ihracatı arasındaki ilişkiyi analiz etmek amaçlanmıştır. Bahsi geçen ilişkileri anlamak için ARDL modeli kullanılarak 1970-2018 dönemi için eşbütünleşme analizleri gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda Türkiye örneğinden hareketle mal ticaretini etkileyen faktörlerin etkileri hizmet ihracatı için farklılaşıyor mu sorusunun cevabının evet olduğu anlaşılmıştır. Bu doğrultuda küreselleşmenin beklenenin aksi yönde etki doğurduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca bu çalışma politika yapıcılar için tavsiyelerde de bulunmaktadır