Ku zrównoważonemu rozwojowi przestrzennemu w miastach małych i średnich. Planistyczne dążenia i rzeczywistości

Sustainable development of cities is the overarching objective of spatial development and planning activities by municipalities. The key term in this context has become the concept of integrated spatial development planning as the basis for achieving sustainable urban development. However, research so far has tended to focus on planning practices on the level of metropolises and larger cities, while the level of smaller spatial units tends to be neglected. On the basis of empirical research, in ten small and medium-sized city municipalities in Germany and Poland, this contribution will evaluate the congruence of municipal spatial planning practices with an integrated approach. The aspects looked at include, e.g. the prevalence of area-focused operational initiative planning in contrast to estate-focused regulative demand planning, as well as the municipal claim to actively steer spatial development, and the visibility of pursuing spatial priorities (such as brown field site development, or inner-city development). While there are some outcomes, notably concerning operational planning aspects, deriving from the two different national planning systems, results also show a strong dependence of integrated planning practices on the cities’ socioeconomic and hierarchical situation beyond the national context.Zrównoważony rozwój miast jest nadrzędnym celem planowania rozwoju, w tym rozwoju przestrzennego, na poziomie lokalnym. Za podstawę osiągnięcia takiego rozwoju powszechnie przyjmowana jest koncepcja zintegrowanego planowania przestrzennego. Dotychczasowe badania w tym zakresie koncentrują się jednak raczej na planowaniu na poziomie metropolii i dużych miast, zaś mniejsze jednostki przestrzenne są raczej pomijane. W niniejszym artykule, na podstawie badań empirycznych przeprowadzonych w dziesięciu małych i średnich miastach w Niemczech i Polsce, oceniona zostanie zgodność praktyk planowania przestrzennego z podejściem zintegrowanym. Szczegółowej analizie poddane zostaną takie aspekty, jak np. rozpowszechnienie podejścia planistycznego, w którym uwaga skoncentrowana jest na danym obszarze, traktowanym w sposób całościowy, w przeciwieństwie do tradycyjnych praktyk, polegających na uwzględnianiu w planowaniu zapotrzebowania na tereny pod zabudowę mieszkaniową, a także potrzeba aktywnego kierowania rozwojem przestrzennym przez władze lokalne oraz dostrzeganie potrzeby realizacji priorytetów przestrzennych (takich jak rozwój terenów typu brownfield czy też dysfunkcyjnych terenów wewnątrzmiejskich). Chociaż istnieją pewne wyniki badań w tym zakresie, dotyczące głównie operacyjnych aspektów planowania, wynikających z dwóch odmiennych, krajowych systemów planowania, wyniki te wskazują również na silną zależność stosowania zintegrowanych praktyk planowania od sytuacji społeczno-ekonomicznej i pozycji hierarchicznej danego miasta, wykraczających poza kontekst krajowy