The citizenship of the Polish State in the light of the decisions taken by the Supreme Administrative Tribunal in 1922-1939

Problematyka związana z obywatelstwem państwa polskiego po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. regulowana była zarówno przepisami prawa międzynarodowego, w tym zwłaszcza postanowieniami traktatu wersalskiego zawartego 24 czerwca 1919 r., traktatu z Austrią podpisanego w St. Germain en Laye w dniu 10 września 1919 r., traktatu ryskiego z dnia 18 marca 1921 r., jak też -prawa krajowego-ustawą o obywatelstwie państwa polskiego z dnia 20 stycznia 1920 r. Już w toku prac nad tą ustawą zaznaczyły się problemy, znajdujące w kolejnych latach swe odzwierciedlenie w orzecznictwie Najwyższego Trybunału Administracyjnego, który w ramach posiadanych uprawnień kontrolował legalność decyzji wydawanych w sprawach związanych ze stosowaniem przepisów o obywatelstwie państwa polskiego. W orzecznictwie z pierwszych lat działania utworzonego w 1922 r. sądu przeważały sprawy związane z poświadczaniem obywatelstwa przez osoby, które nabyły je z mocy prawa, często orzekano w sprawach dotyczących prawa opcji obywatelstwa, wynikającego z Traktatu Wersalskiego. Trybunał dokonywał ostrożnej oceny postępowań w sprawach wydalenia z terytorium Polski, za wadliwość postępowania uznawał m.in. zbyt ogólnikowe uzasadnienia orzeczeń o odmowie nadania obywatelstwa. Choć sam akt nadania obywatelstwa traktowany był przerz ówczesna doktrynę za decyzję wydaną w ramach swobodnego uznania, to jednak NTA badał w każdym wypadku czy nie zostały przekroczone granice pozostawione temu uznaniu, a w każdym wypadku uważał się za właściwy do kontrolowania prawidłowości postępowania. W każdym wypadku Trybunał przedstawiał bardzo wnikliwą interpretację przepisów, wielokrotnie powracając do najtrudniejszych kwestii, m.in. wykładni pojęcia przynależności do gminy, miejsca zamieszkania i osiedlenia, służby wojskowej jako tytułu nabycia obywatelstwa. Dokonywana przez Trybunał kontrola praktyki administracyjnej wykazywała wiele uchybień, skutkujących uchylaniem zaskarżonych decyzji, a działalność sądu w tym zakresie zasługuje na uznanie.After Poland had restored its independance in 1918 the question referring to Polish citizenship was regulated both by the provisons of international law, particularly those found in the Versailles Treaty of 24 June 1919, as well as those formulated in the Treaty with Austria signed in St. Germain en Laye of 10. Sept. 1919, and also those laid down in the Treaty of Riga of 18 March 1921, and additionally by the provisions of domestic law, and namely the provisions of the Statute on Citizenship of the Polish State of 20 Jan. 1920. It was as early as during the work on the aforementioned Statute that there appeared the problems that, in the years which followed, became detectable in the decisions taken by he Spreme Administrative Tribunal. It was the latter that – within the scope of its competence – controlled the legality of decisions made on occasion of adjudicating in matters concerned with the application of provisions on the citizenship of the Polish State. In the judicial decisions of the Tribunal, which was established in 1922, there dominated those concerned with the certification of citizenship for which there applied the individuals who acquired the citizenship by virtue of law. The Tribunal also frequently decided in matter referring to making option of citizenship, the option being allowed by the Versailles Treaty. The Tribunal cautiously appraised the proceedings designed to expel an individual from the teritory of Poland. What the Tribunal considered to be a defect in the preceedings was inter alia too general justification of decisions that referred to the refusal of the granting of citizenship to the person applying for it. Although the doctrine of the time regarded the act of granting the citizenship as the decision that the competent organ made within its discretionary power, nevertheless it was the Supreme Administrative Tribunal that in each case studied whether the boundries of the discretionary power were not exceeded. Likewise, in each case the Tribunal considered itself to be the organ that was competent to check the regularity of proceedings. In each case the Tribunal made a penetrating interpretation of provisions and used to repeatedly return to the most difficult questions. Among the latter there were inter alia the interpretation of such notions as the affiliation with the commune, domicile and the place of settling and the military service as the titles that justified the acquisition of citizenship. As a result of its control over the administrative practice, the Tribunal managed to reveal many infringments of provisions. This led to the quashing of decisions that were subject to complaints. In this respect the activities of the Tribunal deserve credit