The Story of Persian Manuscripts in İstanbul Libraries: An Introduction

Türkiye kütüphaneleri bugün İslâmî yazmalar itibariyle dünyanın en zengin ve en değerli koleksiyonlarına sahiptir. Arapça (160.000 cilt), Türkçe (70.000 cilt) ve Farsça (13.000 cilt) yaklaşık 250.000 cilt yazmadan oluşan bu zengin koleksiyonun, mecmû‘alarla birlikte 600.000 eseri bulduğu tahmin edilmektedir. Arşivlerde bulunan binlerce risâle ve rapor ile özel koleksiyonlarda bulunan pek çok yazma bu sayıya dahil değildir. Türkiye kütüphanelerinde bulunan toplam 250.000 cilt civarındaki yazmadan yaklaşık 146.000 cilt kadarı İstanbul kütüphanelerinde bulunmaktadır. Bu rakamlara göre, İstanbul, bugün dünyada en çok İslâmî yazmanın toplandığı şehir durumundadır. Elimizde kesin ve ayrıntılı kataloglar bulunmamakla birlikte, bugün Türkiye kütüphanelerinde bulunan yazmalardan ancak %6-7’sinin Farsça olduğunu söylemek mümkündür. Bununla birlikte, bu yazmalar, eskilik, orijinallik ve sanat değeri itibarıyla, sayısal oranlarının çok daha üzerinde bir önem taşımaktadır. İran dili, edebiyatı, tarihi ve kültürü ile ilgili pek çok eserin eski ve muteber nüshaları Türkiye kütüphanelerinde bulunmaktadır. Bu yazmaların oluşumu uzun bir süreçte ve farklı yollarla gerçekleşmiştir. Bu çalışma, İstanbul kütüphaneleri örneğinde, Türkiye kütüphanelerinde bulunan Farsça yazmaların oluşumu ile ilgili bir ön taslak oluşturma gayretine matuftur.Turkish libraries today possess the richest and most valuable collection of Islamic manuscripts in the world. This priceless collection consists of approximately 160,000 manuscripts in Arabic, 70,000 in Turkish and 13,000 in Persian, making a total of 250,000, which rises to 600,000 if one includes majmū‘as. These figures do not take account of the thousands of pamphlets and reports in the archives and manuscripts in private collections. Approximately 146,000 volumes of the total of 250,000 manuscripts kept in Turkish libraries are in Istanbul. According to the aforementioned figures Istanbul is the repository of the largest Islamic manuscripts collection in the world. Although we do not have systematic catalogues it is possible to say that only 6-7 % of those manuscripts kept in Turkey are written in Persian. However these manuscripts are extremely important in terms of their age, originality and artistic value. Ancient and valuable copies of many manuscripts regarding Iranian language, literature, history and culture are kept in Turkish libraries. These manuscripts were collected over a long period of time. This article is a preliminary step in tracing the development of the collections of Persian manuscripts in Turkish libraries, by studying the example of the Istanbul libraries