THE DEVELOPMENT OF THE UNDERSTANDING OF RESPONSIBILITY IN FIQH IN TERMS OF COMPENSATION LAW, EXAMINATION OF TWO EXAMPLES IN THE HANAFĪ SCHOOL

Fıkıh ilminin oluşmasında Ebu Hanife ve onun kurmuş olduğu fıkıh halkasının büyük katkısıvardır. Bu halkada birçok amelî konu detaylıca tartışılmış ve bunun sonucunda sistematik bir yapıortaya çıkmıştır. Gündelik yaşam içerisinde zararlı sonuçlar doğuran haksız fiiller ve bu fiillerleilgili hükümler de halkada tartışılan konulardan biridir. Böylece, sorumluluk hukuku kapsamındadeğerlendirilen konularda mantıki tutarlılığa sahip bir birikim hâsıl olmuştur. Bu birikim EbuHanife’nin halkasındaki talebeleri tarafından sonraki kuşaklara aktarılmıştır. Aktarım esnasındainsanların ihtiyaçları, içtihat mantığında meydana gelen değişimler gibi sebeplerle mevcut birikimhem genişlemiş hem de birtakım değişimlere uğramıştır. Bu gelişim ve değişimi fıkıhtasorumluluğun meydana gelme şekillerinden biri olan sebep sorumluluğu ile ilgili iki örneküzerinde yapılan tartışmalarda görebilmekteyiz. Çalışmamızın konusunu oluşturan bu iki örnek,ahır ve kafes kapısını açan kişinin sorumluluğu ile ilgilidir. Çalışmada bu iki örnek üzerinden,meydana gelen genişleme ve değişimin izini sürerek sorumluluk hukuku bağlamında Hanefîbirikimi ve mantığı kavranmaya çalışılmıştır. Örnekler ile ilgili mezhebin kurucu halkasınadayanan bir ihtilaf söz konusudur. Bu ihtilaf zamanla sonraki dönem Hanefî fakihlerince elealınıp çeşitli deliller ve farklı örneklerle temellendirilmeye çalışılmıştır. Bunun sonucundagörüşlerden biri tercih edilmiş ve mezhepte hâkim kanaat haline gelmiştir. Lakin bu kanaat dezamanla bizzat kurucu halkaya referansla değişmiştir.One of the biggest contributions in the formation of the science of fiqh belongs to Abu Hanifa and the fiqh school he set. In this school, many fiqh issues were discussed in detail and as a result of this, a systematic structure emerged. It acts causing harmful consequences in daily life and the provisions related to these actions are also discussed in this school. Thus, an accumulation with logical consistency has been created in the issues considered within the scope of liability law today. This accumulation has been passed on to the next generations by the students of Abu Hanifa’s school. During the transference, due to reasons such as the needs of people and changes in the mentality of ijtihad, the accumulation has both expanded and underwent some changes. We can see this expansion and change in the discussions on two examples of causal responsibility, which is one of the ways in which responsibility occurs in fiqh. These two examples, which form the subject of our study, are related to the responsibility of the person who opens the barn and cage door. In this study, through these two examples, it is tried to understand the Ḥanafī accumulation and logic in the context of the law of responsibility by tracing the expansion and change that occurred. There are a disputes regarding the examples based on the founding circle of the school. These disputes were dealt with by later Ḥanafī fuqaha’ in time and tried to be grounded with various evidence and different examples. As a result, one of the views was preferred and it became the dominant opinion in the school. However, this opinion changed over time concerning the founding imams themselves