A Cross-Sectional Examination of Problem Solving Skills in the Context of the Interpersonal Psychological Suicide Theory in Adults

Amaç: Bu araştırmada sorun çözme becerisi ile intihar düşünceleri arasındaki ilişkide Kişilerarası Psikolojik İntihar Kuramı değişkenleri olan engellenmiş aidiyet ve başkalarına yük olma algısının etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma, 17 Mayıs, 2021 – 24 Haziran, 2021 tarihleri arasında, sosyal medya aracılığıyla ulaşılan 18 – 65 yaş arası 223 katılımcı ile gerçekleşmiştir. Çalışmanın veri toplama araçları Kişilerarası İhtiyaçlar Anketi, Edinilmiş İntihar Yeterliliği – Ölüm Korkusuzluğu Ölçeği, Gözden Geçirilmiş Sosyal Sorun Çözme Envanteri ve Columbia İntihar Şiddeti Derecelendirme Ölçeği’dir. Araştırmanın analiz aşamasında Bağımsız Örneklemler T-Testi, ANOVA, Pearson Korelasyon Analizi ve Aracılık (Mediasyon) Analizleri kullanılmıştır. Bulgular: Sonuçlar gençlerin, bekarların ve düşük sosyo – ekonomik düzeye sahip olanların daha şiddetli intihar düşüncelerine sahip olduğunu, erkeklerin ölümden daha az korktuğunu, intihar girişimi olan katılımcılar arasında tek yaşayanların ailesiyle yaşayanlara kıyasla daha yüksek oranda olduğunu göstermektedir. Sorun çözme becerisi ve intihar düşünceleri arasındaki ilişkide aracı etkilerin ayrı ayrı incelendiği basit aracılık modellerine göre engellenmiş aidiyetin kısmi aracılık etkisinin olduğu, başkalarına yük olma algısının tam aracılık rolü olduğu bulunmuştur. Seri aracılık modeline göre ise engellenmiş aidiyet ve başkalarına yük olma algısının birlikte aynı ilişkide tam aracılık etkilerinin olduğu tespit edilmiştir. Sonuç: Sosyal sorun çözme becerisi düştükçe engellenmiş aidiyetin arttığı ve sırasıyla engellenmiş aidiyet arttıkça başkalarına yük olma algısının da arttığı ve buna bağlı olarak intihar düşüncelerinin şiddetinin arttığı bulunmuştur.KABUL VE ONAY i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ vi ŞEKİLLER DİZİNİ viii TABLOLAR DİZİNİ ix ÖZET xi ABSTRACT xii 1. GİRİŞ 1 1.1. Çalışma Amacı ve Araştırma Soruları 1 2. GENEL BİLGİLER 4 2.1. İntihar 4 2.1.1. Türkiye’de İntihar 5 2.2. İntihar Risk Etmenleri 6 2.2.1. Sosyo – Demografik Faktörler 6 2.2.2. Toplumsal Faktörler 7 2.2.3. Psikolojik Faktörler 7 2.3. İntihar Kuramları 8 2.3.1. Kişilerarası Psikolojik İntihar Kuramı 10 2.4. Sorun Çözme Becerisi 14 2.4.1. Sosyal Sorun Çözme Süreç Modeli 15 2.5. Sosyal Sorun Çözme Becerisi ve İntihar 17 2.6. Sosyal Sorun Çözme Becerisi ve Kişilerarası Psikolojik İntihar Kuramı Değişkenleri 19 3. GEREÇ VE YÖNTEM 20 3.1. Gereç 20 3.1.1. Bilgilendirilmiş Onam Formu 20 3.1.2. Demografik Bilgi Formu 21 3.1.3. Kişilerarası İhtiyaçlar Anketi (KİA) 21 3.1.4. Edinilmiş İntihar Yeterliliği – Ölüm Korkusuzluğu Ölçeği (EİY – ÖKÖ) 21 3.1.5. Gözden Geçirilmiş Sosyal Sorun Çözme Envanteri Kısa Formu (GGSSÇE) 22 3.1.6. Columbia İntihar Şiddeti Derecelendirme Ölçeği (C-İŞDÖ) 22 3.1.7. Kontrol Soruları 23 3.2. Yöntem 23 3.2.1. Araştırmaya Dahil Edilme Kriterleri 24 3.2.2. Araştırmadan Dışlanma Kriterleri 25 4. BULGULAR 26 4.1. Tanımlayıcı İstatistikler 27 4.2. Değişkenlerin Betimsel İstatistikleri 29 4.3. Demografik Özelliklere Göre Çalışma Değişkenleri 30 4.3.1. Cinsiyet 30 4.3.2. Medeni Durum 31 4.3.3. Sosyo-Ekonomik Durum 33 4.3.4. Eğitim Durumu 35 4.3.5. Birlikte Yaşanan Kişi 36 4.4. Edinilmiş İntihar Yeterliliği – Ölüm Korkusuzluğu ve İntihar Girişimi 38 4.5. Değişkenler Arasındaki Korelasyon Katsayıları 39 4.5.1. Yaş ve Çalışma Değişkenleri Arasındaki Korelasyon Katsayıları 39 4.5.2. Katılımcıların COVID-19 Pandemisinden Etkilenme Düzeyi ile Çalışma Değişkenleri Arasındaki Korelasyon Katsayıları 41 4.6. Aracılık (Mediasyon) Analizleri 43 4.6.1. Sosyal Sorun Çözme Becerisi ile İntihar Düşünceleri Arasındaki İlişkide Engellenmiş Aidiyetin Aracılık Etkisi 43 4.6.2. Sosyal Sorun Çözme Becerisi ile İntihar Düşünceleri Arasındaki İlişkide Başkalarına Yük Olma Algısının Aracılık Etkisi 45 4.6.3. Sosyal Sorun Çözme Becerisi ile İntihar Düşünceleri Arasındaki İlişkide Engellenmiş Aidiyet ve Başkalarına Yük Olma Algısının Seri Aracılık Etkisi 46 5. TARTIŞMA 50 5.1. Demografik Özelliklere Göre Çalışma Değişkenleri 50 5.2. Edinilmiş İntihar Yeterliliği – Ölüm Korkusuzluğu ve İntihar Girişimi 52 5.3. Değişkenler Arasındaki Korelasyonlar 53 5.4. Aracılık (Mediasyon) Analizleri 56 5.5. Araştırmanın Sınırlılıkları 58 6. SONUÇ VE ÖNERİLER 59 KAYNAKLAR 61 EKLER 78 Ek 1 (Bilgilendirilmiş Onam Formu) 78 Ek 2 (Demografik Bilgi Formu) 79 Ek 3 (Kişilerarası İhtiyaçlar Anketi) 80 Ek 4 (Edinilmiş İntihar Yeterliliği – Ölüm Korkusuzluğu Ölçeği) 82 Ek 5 (Gözden Geçirilmiş Sosyal Sorun Çözme Envanteri) 83 Ek 6 (Columbia – İntihar Şiddeti Derecelendirme Ölçeği) 87 Ek 7 (Etik Kurul Kararı) 89 Ek 8 (Ölçek Kullanım İzinleri) 91 BİLİMSEL ETİK BEYANI 92 ÖZ GEÇMİŞ 9