Health literacy level and influential factors in secondary school students

Ortaokul öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı düzeyi ve ilişkili etmenleri incelemek amacıyla yürütülen bu tanımlayıcı araştırma İzmir ilinde Buca İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı 4 ortaokulda (2 devlet ortaokulu, 2 özel ortaokul) yürütülmüştür. Toplam 431 öğrenci çalışmaya alınmıştır. Araştırmanın verileri 2018-2019 Eğitim Öğretim döneminde 29.05.2019 – 14.06.2019 tarihleri arasında toplanmıştır. Verilerin toplanmasında sosyodemografik form ve Okul Çağındaki Çocuklar İçin Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği kullanılmıştır. Etik izinler alınarak toplanmıştır. Analizler IBM SPSS Statistics 25.0 (IBM SPSS Statistics for Windows, Version 25.0. Armonk, NY: IBM Corp.) paket programı kullanılarak istatistiksel olarak anlamlılık p<0,05 olarak değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamına alınan öğrencilerin %52,9’u kız öğrencidir, %41,3’ü düşük gelirli ailelerin çocuklarının öğrenim gördüğü okulda öğrenim görmektedir, Öğrencilerin % 85.6’sının ailesi çekirdek aile yapısındadır. Öğrencilerin kardeş sayısı ortancası 1, ailesindeki birey sayısı ortancası ise 4’dür. Yanlızca %4,6’sının ailesinin sosyal güvencesinin bulunmadığı belirlenmiştir. Öğrencilerin annelerinin %72,6’sı ortaokul ve üzeri, babalarının ise %84,2’si ortaokul ve üzeri eğitimlidir. Annelerinin %37,1’i, babaların ise büyük çoğunluğu çalışmaktadır. Katılımcıların toplam ölçek puan ortalaması 30,89±5,672’dir. Ölçek toplam madde puan ortalamasının 3.09±5.67 ve alt ölçek madde puan ortalamalarının da 1.19±1.48 ile 3.09±5.67 arasında değiştiği belirlenmiştir. Ölçekten alınacak 10-25 puan düşük, 26-35 puan orta, 36-40 puan yüksek sağlık okuryazarlığını tanımlamaktadır. Bu değerlendirmeye göre bu çalışmada öğrencilerin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin orta düzeyin biraz üzerinde olduğu saptanmıştır. Bu değer de öğrencilerin okuryazarlık düzeyinin yeterli olmadığını göstermektedir. Ölçeğin alt boyutları ile ilgili aldıkları puanlar değerlendirildiğinde sağlık okuryazarlığı ile ilgili vatandaşlık (3.08±1.39) ve pratik bilgi (3.24±1.45) boyutlarından aldıkları puan ortalamasının en fazla ancak “biraz doğru” düzeyinde kaldığı, öz farkındalık boyut puanlarının en düşük (1.19±1.48) ve “kesinlikle doğru değil” düzeyinde, teorik bilgi (2.97±1.34) ve kritik düşünme boyut becerilerinin (2.95±1.55) de “biraz doğru” düzeyinde kaldığı ve sonuçta yeterli olmadığı söylenebilir Öğrencilerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin kullanılan ilaç sayısı, sağlık algısı ve hastaneye yatış sayısı değişkenlerine göre anlamlı farklılık gösterdiği, buna karşılık öğrencilerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin aile gelir durumu, cinsiyet, anne ve baba eğitim düzeyi, kronik hastalığa sahip olma, acil servise başvurma sayısı, okul türü (devlet okulu ya da özel okul) ve yaş grubu değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerde sağlık okuryazarlığı ile hastaneye yatış sayısı arasında negatif yönde, acil servise başvuru sayısı ve kullanılan ilaç adedi ile pozitif yönde anlamlı ilişkiler belirlenmiştir. Bu araştırma bulguları ışığında; ortaokul öğrencilerin sağlık okuryazarlığı ile ilişkili faktörlerin iyi bilinmesi ve öğrencilerin sağlık okuryazarlıklarının geliştirilmesine yönelik daha büyük örneklem grupları üzerinde sağlık okuryazarlık durumunun incelenmesi ve sağlık okuryazarlığı düzeyini artırmaya yönelik kanıta dayalı çalışmaların planlanması, ortaokul öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı üzerinde sağlık eğitiminin etkilerine yönelik çalışmalar yapılması, sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını ve sağlık algısını geliştirmek için ders müfredatlarına sağlık ile ilişkili dersler konulması ile ilgili düzenlemelerin yapılması önerilmiştir.This descriptive study, which conducted to examine the health literacy level and related factors in secondary school students, was conducted in 4 secondary schools (two state secondary schools, two private secondary schools) affiliated to Buca District National Education Directorate in İzmir. A total of 431 students were included in the study. The data of the research were collected between the dates of 29.05.2019 - 14.06.2019 during the 2018-2019 Academic Year. The data were collected by using the sociodemographic form and the Health Literacy Scale for School-Age Children, after obtaining ethical permissions. Analyzes were evaluated statistically at p