Günlük hayat olaylarına ilişkin atıfların incelenmesi

Sokaktaki adamın günlük olayların nedenlerini nasıl açıkladığını betimlemek amacıyla, açık uçlu ve yapılandırılmış sorulardan oluşturulmuş bir ölçme aracı 312 kişilik yetişkin örnekleme uygulanmıştır. Her iki bölümde de uyaran olarak günlük hayatta sık sık karşılaşılan olaylar verilmiştir. Açık uçlu sorularda amaçlanan, kişilerin; olayların nedenlerine yönelik atıflarını oluştururken nasıl düşündüklerini, ne tür veriler aradıklarını, hangi enformasyon kriterlerine öncelikle başvurduklarını belirlemek olmuştur. Yapılandırılmış sorularda ise, olaylarla ilgili ipucu bulunmadığı halde atıflarda ortaklıkların ortaya çıkıp çıkmayacağını görmek amaçlanmıştır. Bulgular özellikle atıf ölçütleri ve atıf odakları; bunun yanı sıra da çıkarsama mekanizmaları olayın, aktörün ve gözlemcinin bazı özellikleri açılarından değerlendirilmeye çalışılmıştır. Kriterlere başvurma ile ilgili bulgular, sokaktaki adamın, nedensellik yargısını oluştururken bir bilim adamı gibi sistematik sorular sormadığı yönündedir. Açık konsensus'a ise tüm olaylarda çok az başvurulmuştur. Kriterlere başvurma oranı ile, atıf odakları arasında, literatürdeki bazı özellikler taşıyan ilişkiler bulunmuştur. Ancak bu ilişkilerin bazısının 2x2x2 Anova deseni içinde bir paraleli bulunmadığı gözlenmiştir. Deneklerin ürettikleri hipotez sayıları ve atıflarında kullandıkları bileşik şemaların atıf karmaşıklığı ile bağlantılı olabileceği düşünülmüş ve eğitim düzeyi ile aynı yönde ilişkili olduğu görülmüştür. Hem açık uçlu hem de yapılandırılmış sorularda deneklerin daha çok iki ve üç odaklı atıflar yaptıkları gözlenmiş, ve kişiye atıflarla, kişi dışındaki odaklara (durum, uyaran) atıflar arasında "hidrolik" bir ilkeyi düşündürecek türde bir ilişki, dikkat çekici ölçüde bulunmamıştır. Açık uçlu sorulara uygulanan içerik analizi sonucunda kişi, uyaran ve durum hipotezlerinin türleri ve nedenselliğe alternatif düşünme yolları ile ilgili bazı düzenliliklerin de bulunduğu gözlenmiştir. Uyaran olarak verilen olaylardan bazılarının benzer kriteryel sorulara ve benzer atıflara yol açtığı görülmüştür