Saati'nin Alevilik/ Bektaşilik Risalesi: Elyazması - Latinize Metin ve Sözlük

in this study, Saati's Alevism/ Bektashim tractate has been analyzed, then transc- ripts (ed:1), and two- page the original pamphlets (ed: 2) are added to the end of the article. Thus, the tractate is provided to the researchers that will conduct research in the areas of the language, literature, sociology, philosophy and theology. Tractate is located in the National Library Manuscripts Collection, with the number Yz. A. 3195. The work was copied in AH 1275 (Christian era 1858) with the Ottoman Turkish being the language of the work. The author of pamphlets is named Saati, according to the data "Hdzd Kitabu Sdati-i Bektaşiyyi'l- Aleviyyi'l- Hüseyniyyi'l- Cdferi", located on the beginning of the first page, between the phrases "Hu" and "Bi-İsmi Şdh-ı Yez- ddn". Saati was born in Anatolia according to one of Ottoman Tezkire writers Hasan Çelebi, in Germiyan according to Beyani, in istanbul according to Latifi, while accor- ding to Aşık Çelebi, was born in Bolvadin. His original name is Mehmed. Saati, reac- hed degrees of mastery in the areas of Qur'an commentary and hadith sciences. Saati traveled to various regions and preached in mosques. He has a lot of poems in the fields of satire and parody (comic poem). He has written 1000 couplet about Firaki. This "Alevilik- Bektaşilik- Hüseynilik- Caferilik" treatise of Saati was copied in 1858 by al-Sayyid Ahmed Tevfik who is Sheikh Ali Baba's servant abd Musika-i Sultani's apprentice. The article subjected to the review, with the Ottoman Turkish original and with the new Turkish letters translation of the treatise that we added to the end, is the copy of original. This copy, is located in the collection of "Old Manuscripts" in the National Library, and the original pamphlets could not be reached. The work is in a dark brown leather cover, with the outer dimensions of 19.2 x 12.5 cm. (interior 16.5 x 10.0 cm). Treatise, which has 14 waterway watermark, with 27 pages according to the numbers written on pages. The pages are written with 16 lines in rıka form except the last page. An endorsement was added to the last page about the author of pamphlets copy. in the tractate which is described as "Alevilik-Bektashilik-Hüseynilik-Caferi- lik" by the author, Ali in the Alevism has been portrayed in a panoramic image of the history of islam.Bu çalışmada Saati'nin Alevilik/ Bektaşilik risalesi tahlil edilmiş, daha sonra risalenin çevirisi (Ek 1) ve iki sayfa aslı (Ek 2) makalenin sonuna ek olarak veril- miştir. Böylece risale dil, edebiyat, sosyoloji, felsefe ve ilahiyat alanlarında inceleme yapacak başka araştırmacılara sunulmuştur. Risale, Milli Kütüphane Yazmalar Ko- leksiyonu'nda Yz. A. 3195 numara ile yer almaktadır. Eserin dili Osmanlı Türkçesi olup, Hicri 1275 (Miladi 1858) yılında istinsah edilmiştir. Risalenin yazarı, birinci sayfasının baş kısmında yer alan "Hu" ile "Bi-İsmi Şdh-ı Yezddn" tabirleri arasındaki "Hdzd Kitabu Sdati-i Bektaşiyyi'l- Aleviyyi'l- Hüseyniyyi'l- Cdferi" ibaresine göre, Saati adlı bir müelliftir. Saati, Osmanlı Tezkire yazarlarından Hasan Çelebi'ye göre Anadolu'da, Beyani'ye göre Germiyan'da, Latifi'ye göre İstanbul'da, Aşık Çelebiye göre ise Bolvadin'de doğdu. Asıl adı Mehmed'dir. Saati, tefsir ve hadis sahalarında üstatlık derecesinde bir ilme sahip oldu. Diyar diyar gezip camilerde vaaz verdi. Hiciv ve hezel sahasında çok şiiri vardır. Firaki hakkında 1000 beyit yazmıştır. Saati'nin bu "Alevilik- Bektaşilik- Hüseynilik- Caferilik" Risalesi, Şeyh Ali Baba'nın bendesi, Musika-i Sultani'nin çerağı es-Seyyid Ahmed Tevfik tarafından 1858 yılında istinsah edilmiştir. İncelemeye tabi tuttuğumuz ve makalenin sonuna Osmanlı Türkçesi aslı ile birlikte yeni Türk harflerine çevirisini eklediğimiz risale, istinsah nüshadır. Söz ko- nusu nüsha, Milli Kütüphane'de "Eski Yazmalar" koleksiyonunda yer almakta olup, risalenin aslına ulaşılamamıştır. Eser, koyu kahverengi meşin bir cilt içerisinde, dış boyutları itibariyle 19,2 x 12,5 cm.(iç 16,5 x 10.0 cm) ölçülerindedir. Risale, suyolu filigranlı 14 yaprak olup, yazılı sayfalardaki numaralarına göre 27 sayfadır. Son say- fa dışındaki sayfalar 16 satır halinde rıka yazı ile yazılmıştır. Son sayfaya risalenin istinsah yazarı hakkında bir zeyl eklenmiştir. İstinsah müellifi tarafından "Alevilik- Bektaşilik- Hüseynilik- Caferilik" kitabı olarak tanımlanan risalede, İslam tarihinin panoramik bir görüntüsü içinde "Alevilikte Ali" tasvir edilmiştir