Samband losunar gróðurhúsalofttegunda og hagvaxtar á Íslandi 1990-2018

This Master’s thesis analyses the relationship between per capita economic growth and per capita greenhouse gas emissions in Iceland 1990-2018, using the Environmental Kuznets Curve, Granger causality analysis, and Tapio’s decoupling indicator. Firstly, the existence of an Environmental Kuznets Curve was examined. Secondly, causality relations between changes in per capita GDP and changes in per capita greenhouse gas emissions were studied through Granger causality analysis. Lastly, the decoupling stages of per capita greenhouse gas emissions and per capita GDP were studied using Tapio’s decoupling indicator. Decoupling stages derived from the decoupling analysis were then linked to different stages of the Environmental Kuznets Curve based on a UNEP framework. The results demonstrate that the existence of the Environmental Kuznets Curve was not confirmed for Iceland 1990-2018. Secondly, the results demonstrate unidirectional Granger causality from changes in per capita GHG emissions to changes in per capita GDP. Thirdly, the decoupling analysis demonstrated that there was a period during 1990-2018 in which the Icelandic economy reached strong decoupling. Additionally, the decoupling analysis indicated that from 2010-2018, the Icelandic economy was close to achieving sustained strong decoupling, i.e., a stage in which per capita GHG emissions are consistently declining whilst per capita income keeps growing, analogous to the last stage of the Environmental Kuznets Curve. To continue the path toward sustained strong decoupling, policies that jointly promote increased per capita income and decreases in per capita GHG emissions should be put in place. This is especially relevant considering the results from the Granger causality analysis, indicating that reductions in per capita GHG emissions may lead to reductions in per capita GDP. Therefore, policies aimed at GHG emission reductions must be effectively targeted to avoid haltering economic growth, especially in the case of emission-intensive industries that are key drivers of economic growth.Þessi meistararitgerð greinir sambandið milli hagvaxtar á höfðatölu og losunar gróðurhúsalofttegunda á höfðatölu á Íslandi 1990-2018 með því að nota Umhverfiskúrvu Kuznets, Granger orsakatengsl og aftengingarstuðul Tapio. Í fyrsta lagi var tilvist Umhverfiskúrvu Kuznets rannsökuð. Í öðru lagi var orsakasambandið milli breytinga á landsframleiðslu á höfðatölu og breytinga á losun gróðurhúsalofttegunda á höfðatölu rannsakað með Granger orsakatengslum. Í þriðja lagi voru aftengingarstig losunar gróðurhúsalofttegunda á höfðatölu og landsframleiðslu á höfðatölu rannsökuð með aftengingarstuðli Tapio. Í seinasta lagi voru aftengingarstig úr aftengingargreiningunni tengd við sambærilega fasa í Umhverfiskúrvu Kuznets samkvæmt UNEP umgjörð. Niðurstöðurnar sýna að tilvist Umhverfiskúrvu Kuznets var ekki staðfest fyrir íslenska hagkerfið 1990-2018. Í öðru lagi sýna niðurstöðurnar fram á einhliða Granger orsakatengsl frá losun gróðurhúsalofttegunda á höfðatölu til landsframleiðslu á höfðatölu. Í þriðja lagi sýndi aftengingargreiningin að á árunum 1990-2018 var tímabil þar sem íslenska hagkerfið náði sterkri aftengingu. Að auki benti aftengingargreiningin til þess að á árunum 2010-2018 hafi íslenska hagkerfið verið nálægt því að ná viðvarandi sterkri aftengingu, þ.e. ástandi þar sem losun gróðurhúsalofttegunda á mann dregst stöðugt saman á meðan landsframleiðsla á mann eykst, hliðstætt síðasta fasa Umhverfiskúrvu Kuznets. Til að halda áfram í átt að viðvarandi sterkri aftengingu þarf stefnu sem stuðlar samhliða að aukinni landsframleiðslu á höfðatölu og samdrætti í losun gróðurhúsalofttegunda á höfðatölu. Slík stefna er sér í lagi mikilvæg í ljósi niðurstöðu Granger orsakatengslagreiningarinnar, sem gefur til kynna að samdráttur í losun gróðurhúsalofttegunda á höfðatölu gæti leitt til samdráttar í landsframleiðslu á höfðatölu. Stefnur sem miða að samdrætti í losun gróðurhúsalofttegunda þurfa því að vera mótaðar með hliðsjón af því að draga ekki úr hagvexti, sér í lagi þegar um er að ræða losunarfreka geira sem mynda einnig grunnstoðir hagvaxtar