Hariçteki Türkistan Dergilerine Göre Basmacılık ve Ermeni Meselesi

In the study, Turkestan National Independence Movement and the Armenian issue are discussed as a whole. Here, an answer is sought to the question of why the people of Turkistan entered a struggle for independence. Then, it is mentioned what kind of effects the migration movements experienced after Kokand was burned and destroyed by the Bolsheviks and Dashnaks. With the examination of magazines such as Yeni Kafkasya, Azerî Türk and Yash Turkestan published by Turkestan intellectuals who went to Turkey and Europe, the question of how the Armenian issue in the region affected the people of the region was answered. In the articles, in which the people of Turkistan abroad are seen to be highly affected by the Armenian issue, names such as Mustafa Çokayoğlu and Mehmet Emin Resulzade come to the fore. When and how these names wrote about the Armenian issue has been examined. In addition, the aims of the published journals are explained. It has been observed what kind of changes in the population structure of the region have been experienced with the massacres perpetrated by the Armenians on the Turkish and Muslim people in regions such as Turkistan, the Caucasus and Azerbaijan. As a matter of fact, with the work done, it has been understood once again how important the Armenian issue is in terms of Turkish history.Çalışmada Türkistan milli bağımsızlık hareketi ve Ermeni meselesi bir bütün olarak ele alınmaktadır. Burada Türkistanlıların niçin bir bağımsızlık mücadelesine girdiği sorusuna yanıt aranmaktadır. Ardından Hokand’ın Bolşevikler ve Taşnaklar tarafından yakılıp yıkılmasıyla başlayan göç hareketlerinin ne gibi etkiler yarattığına değinilmiştir. Türkiye ve Avrupa’ya giden Türkistanlı aydınların çıkardığı Yeni Kafkasya, Azerî Türk ve Yaş Türkistan gibi dergilerin incelenmesiyle beraber Ermeni meselesinin bölge halkına nasıl bir etki bıraktığı sorusuna cevap alınmıştır. Hariçteki Türkistanlıların Ermeni meselesinden oldukça etkilendikleri görülen makalelerde özellikle Mustafa Çokayoğlu ve Mehmet Emin Resulzade gibi isimler ön plana çıkmaktadır. Söz konusu isimlerin Ermeni meselesini ne zaman ve nasıl kaleme aldığı incelenmiştir. Ayrıca yayınlanan dergilerin hangi amaçlar taşıdıkları aktarılmaktadır. Türkistan, Kafkasya ve Azerbaycan gibi bölgelerde Türk ve Müslüman halka Ermeniler tarafından yapılan katliamlarla beraber bölgenin nüfus yapısının ne gibi değişiklikler yaşadığı gözlemlenmiştir. Nitekim yapılan çalışmayla beraber Ermeni meselesinin Türk tarihi açısından ne kadar önemli olduğu bir kez daha anlaşılmıştı