Yaşayan Kültürel Miras Müzeciliği; Ünye Örneği

Culture includes all times of humanity; It is a concept that has transformed from the past to the present and still continues this transformation. The concept of cultural heritage was put forward at the “United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization General Conference” organized by UNESCO in 1972 and it was accepted that the cultural heritage works that are the subject of the “World Heritage Convention” constitute a part of the common heritage of all humanity. The concept of Living Cultural Heritage (LCH) is clearly defined in the "Convention for the Protection of Living Cultural Heritage" prepared and signed by UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) in 2003; “Living cultural heritage means the practices, representations, expressions, knowledge, skills and associated tools, materials and cultural spaces that communities, groups, and in some cases individuals define as part of their cultural heritage. ” The concept of Intangible Cultural Heritage (ICH) can also be named as 'Living Cultural Heritage (LCH)' in terms of its corresponding meaning. The English equivalent of the concept of 'Intangible Cultural Heritage' settled in Turkey is 'Somut Olmayan Kültürel Miras'. The word 'intangible' has meanings such as 'alive, intangible, intangible, living, intangible in culture'. Therefore, it can be said that it refers to traditional knowledge that is lived and transmitted. Since it is thought to be more suitable for the subject and thesis of this study, the expression of living cultural heritage has been preferred. After Turkey became a party to this convention in 2006, the definitions of living cultural heritage found direction especially with folklorists and then became the focus of attention of different disciplines. Folklorists, who believe that the Cultural Heritage is a collection of all that people have earned from their creation to the present, claimed in the early 2000s that museums are more than warehouses that store these collections. Living Cultural Museums are institutions that research and convey the rich information potential of not only material heritages but also spiritual heritages in making the material and spiritual accumulations of urban culture more understandable. Living cultural heritage museums have multiple functions in the research and transfer of urban culture, identity and brand. In this study, the process after the transformation of the traditional Black Sea house, which served as the Unye Museum House on May 24, 2013, to the Living Cultural Heritage Museum in 2016 will be discussed. At the same time, taking into account similar museums operating in Turkey, the versatile and functional dimension of living cultural heritage museums will be analyzed.Kültür, insanlığın tüm zamanlarını içerisinde barındıran; geçmişten bugüne dönüşerek gelmiş ve halen bu dönüşümünü sürdüren bir kavramdır. Kültürel Miras kavramı, UNESCO’nun 1972’de düzenlediği, “Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü Genel Konferansı’nda ortaya atılmış ve kültürel mirasın “Dünya Miras Sözleşmesi’ne konu olan yapıtların, tüm insanlığın ortak mirasının bir parçasını oluşturduğu kabul edilmiştir. Yaşayan Kültürel Miras (YKM) kavramı ise 2003 yılında UNESCO (United Nations Edicational, Scientificand Cultural Organization) tarafından hazırlanan ve imzalanan “Yaşayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi” ile net olarak şu şekilde tanımlanmıştır; “Yaşayan kültürel miras toplulukların, grupların ve kimi durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları uygulamalar, temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ve bunlara ilişkin araçlar, gereçler ve kültürel mekânlar anlamına gelir. ” Somut Olmayan Kültürel Miras (SOKÜM) kavramı, karşılık geldiği anlam itibari ile ‘Yaşayan Kültürel Miras (YKM)’ olarak da adlandırılabilir. Türkiye’de yerleşmiş olan ‘Somut Olmayan Kültürel Miras’ kavramının İngilizce karşılığı ‘Intangible Cultural Heritage’dır. ‘Intangible’ kelimesi ‘canlı, elle tutulmayan, maddi olmayan, yaşayan, kültürde soyut vaziyette var olan’ gibi anlamlar taşımaktadır. Dolayısıyla yaşayan ve aktarılan geleneksel bilgileri ifade ettiği söylenebilir. Bu çalışmanın konusuna ve tezine daha uygun olduğu düşünüldüğünden yaşayan kültürel miras ifadesi tercih edilmiştir. Türkiye’nin bu sözleşmeye 2006 yılında taraf olmasının ardından, yaşayan kültürel mirasa yönelik tanımlamalar, özellikle halkbilimciler ile yön bulmuş ve sonrasında farklı disiplinlerin de ilgi odağı haline gelmiştir. Kültürel Mirasın, halkların yaradılışından bugüne tüm kazandıklarının bir koleksiyonu olduğuna inanan halkbilimciler, 2000’li yılların başlarında müzelerin bu koleksiyonları saklayan depolardan daha fazlası olduğunu iddia etmişlerdir. Yaşayan Kültürel Müzeleri, kent kültürünün maddi ve manevi birikimlerinin daha anlaşılabilir olmasında, salt maddi mirasların değil, manevi mirasların da zengin bilgi potansiyellerini araştıran ve aktaran kurumlardır. Kent kültürünün, kimliğinin ve markasının araştırılmasında ve aktarımında, yaşayan kültürel miras çok yönlü işlevlere sahiptir. Bu çalışmada 24 Mayıs 2013 yılında Ünye Müze Evi adıyla hizmet veren geleneksel Karadeniz evinin, 2016 yılında Yaşayan Kültürel Miras Müzesi’ne dönüşümünden sonraki süreci ele alınacaktır. Aynı zamanda Türkiye’de faaliyet gösteren benzer müzeler de dikkate alınarak, yaşayan kültürel miras müzeciliğinin çok yönlü ve işlevli boyutu analiz edilecektir