Cytogenetical studies on six verbascum species and their hybrids

Overzien wij nog eenmaal het terrein waarover onze verkennings., tocht zich heeft uitgestrekt, dan moeten we vaststellen, dat niet het hele gebied tot in details in kaart kon worden gebracht. Het is echter ook van meet af onze bedoeling geweest slechts een grondslag te leggen voor ver- der onderzoek. Het zou van belang zijn wanneer een groep didactici in onderlinge samenwerking, bij een groter aantal leerlingen dan waarover wij konden beschikken en onder gunstiger omstandigheden, onze voor~ lopige conclusies en hypotheses nader ging toetsen. Bij een vergelijking met een onderzoek als dat van dr .V. d. Velde naar de historische ontwikkeling en de huidige didactiek van de werkwoords- spelling, zal het duidelijk zijn, dat onze probleemstelling veel minder con- creet en overzichtelijk lag. Wij hebben getracht een schets te geven van de ontwikkeling van syn- tactisch inzicht zowel in de historische groei van het taalwetenschappelijk denken als in de taalontplooiing van het kind. Daarbij blijkt dat de sterk divergerende lijnen van de linguistiek en de onderwijs-traditie van de ele- mentaire spraakkunst een raakpunt zullen kunnen vinden in de struc- turele taalkunde. Om dat punt te bereiken terwille van een meer harmoni- scbe en verantwoorde didactiek van het moedertaalonderwijs, zullen beide ecbter meer of minder omgebogen moeten worden. Bij toepassing van de structuurprincipes in bet spraakkunstonderricbt moet men n.l. wel be- denken dat het leren zien en berkennen van structuren aanvankelijk verbonden moet blijven met debetekenis, de inhoud er van. Anderzijds zal veel ballast uit de traditie van de schoolgrammatica, die het ver- werven van inziclft in de weg staat, overboord geworpen moeten worden. Door het vastbouden aan het structureel-semantische priricipe wordt naar wij hopen aan de discussie over de plaats en de rol van de grammati- ca in het moedertaalonderwijs een nieuwe dimensie gegeven. Ons argument tot bandhaving van een vorm van spraakkunst in het lager onderwijs berust nl. niet in de eerste plaats op de veelomstreden punten: onder- steuning van de spellingsdidactiek, inzonderheid die van de werkwoorde- lijke vormen, en middel tot het leren van vreemde talen, maar op de intrinsieke waarde van de categorie-vorming voor de ontplooiing van de denkfunctie. Voor het bepalen van dit raakpunt tussen taalwetenschap en taal- didactiek geven we de in de voorafgaande hoofdstukken beschreven ontwikkelingen in enkele grote lijnen weer. Acties van de leerlingen zullen hierbij grotendeels richting gevend moeten zijn. Wat nu de aanvang betreft, zal de leerlingen duidelijk gemaakt moeten worden, dat het er om gaat er achter te komen: Hoe zit onze taal in elkaar. Dit klinkt erg technisch, maar is ook technisch bedoeld. Wat aan de orde gesteld wordt, is vergelijkbaar met het probleem: hoe een motor in elkaar zit, of een radiotoestel, of een fiets, enz. Nu zal men misschien zeggen: Waarom moet ik weten, hoe een fiets, een motor, een radio in elkaar zit. Zonder dat kan ik toch welleren fiet- sen, een auto besturen en een radio gebruiken. Geldt dat voor de taal dan niet? Laat die analyse maar aan de vak1ieden over, die fiets, motor, radio, enz. moeten kunnen maken of herstellen. - Men kan toch zo ook wel de taallere~ gebruiken, zonder deze bewuste analyse van haar opbouw? Nu is het. algemeen bekend dat iedereen met een normaal verstand kan leren vergtaan en spreken, ook zonder dat hij taalonderwijs ontvangt en ze1fs zonder dat hij leert lezen en schrijven. Hele volksstammen zijn nooit verder gekomen dan dit stadium. Voor leren lezen en schrijven, en zeker voor goed leren lezen en schrijven is echter altijd een zekere hoevee1heid aan bewustwording van systema- tische opbouw naar inhoud en vorm noodzakelijk. En hoe groter deze hoeveelheid kan zijn, des te groter wordt de beheersingsmogelijkheid en dus de hanteringsmogelijkheid. En juist omdat de taal het centrale middel is om aan het culturele leven van de mensheid deel te nemen en deze cultuur aan de ontwikkeling van elk individue en daarmee aan het kunnen deelnemen aan de cultuur steeds hogere eisen.stelt, is het van belang hier niet te gauw halt te maken en ieder toekomstig lid der samenleving dat inzicht in de taal te verschaffen, dat hij kan assimileren. Daarom moet het van grote waarde geacht wordem ieder kind zoveel mogelijk inzicht te geven in de systematische opbouw van onze taal, naar inhoud en vorm. De grens ligt hier slechts in ieders individuele capa- citeiten. En in het algemeen interesseert het kind in de hogere klassen van de lagere school: hoe de dingen in elkaar zitten. De taal behoeft daarop geen uitzondering te maken, mits men voor het kind de juiste toegangswegen vindt. Daartoe wordt hier een poging gedaan