Het nationalisme als zedelijk vraagstuk

Zooals wij reeds zeiden zien wij het nationalisme zeer zeker wel als een ethiseh probleem. Dit is het a1 voor zoover wij aan de enkele personen inv10ed toeke:lllen op het vo1ksgeheel. Die inv10ed moge bij versehillende regef.ringsvormen meer of minder groot zijn, zeer werkelijk of bijna illusoir zijn, hij mag zieh uiten in het a1 of niet opgaan naar de stembus, hij mag gekneeht worden door inv10eden van overheersehers: hij is er. In zooverre is dus het nationa1isme a1 terstond een zedelijk prebleem, dat de enkeling zieh zedelijk verantwoorden moet over zijn nationalisme. Reden ten dage is het probleem van gemeensehap en enkeling wederom aan de orde. Dueht een vorige eeuw, dat de enkelingen zieh sehaarden tot een gemeensehap, thans krijgt men wederom oog voor het primaire del' gemeensehap, die de enkelingen voertbrengt. Hoe het zij: ons antwoord zal er niet no emenswaard door beYDvloed behoeven te worden. Het persoonlijkheidsideaal moge op den aehtergrond treden, de persoonlijke verantwoordelijkheid wordt niet opgeheven. Het gemeensehaps-ideaal moge zieh terugtrc:kken: ook dan blijft er toeh een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid, waaraan geen deel der gemeensehap zieh kan onttrekken. ... Zie: Hoofdstuk