Milieuverontreiniging en neurodegeneratieve dementie, Een literatuurstudie naar milieuvervuiling als mogelijke risicofactor voor versnelde veroudering en progressieve neurodegeneratieve aandoeningen.

In 1998 publiceerde Kay Kilburn, medisch milieukundige en epidemioloog in de Verenigde Staten het boek Chemical Brain Injury, waarin hij onder meer stelde, dat het brein het meest gevoelige orgaan is voor chemische belasting vanuit het milieu. Binnen de milieutoxicologie is altijd de meeste aandacht uitgegaan naar kanker als eindpunt voor chronische blootstelling aan milieuverontreiniging. Kilburn ontwikkelde een methodologie voor het testen van neurologische functies, die gevoelig genoeg was voor case control studies, waarin blootgestelden zonder klinische verschijnselen vergeleken konden worden met een controlegroep. Naar aanleiding van zijn bevindingen stelt hij, dat tal van veel voorkomende chemicaliën neurotoxische eigenschappen hebben, en zeer wel in staat zijn om irreversibele schade aan te richten in het centraal zenuwstelsel. Omdat de hersenen zoveel backup systemen kennen, blijft geringe, random schade gewoonlijk onopgemerkt, maar kan, met het ouder worden, aanleiding geven totversnelde veroudering van lichaam en geest. Immers, veel vormen van verouderingsziekten hangen samen met daaraan voorafgaande achteruitgang van het centraal zenuwstelsel. Dit boek heeft minder aandacht gekregen dan het mogelijk verdient, omdat de schijnwerpers inmiddels waren gericht op de veelomvattende gevolgen, die chronische blootstelling aan lage concentraties chemicaliën kan hebben voor het nageslacht. Veel van deze stoffen immers, passeren moeiteloos de placenta en kunnen de ontwikkeling van het ongeboren kind verstoren. Bij lage concentraties, in veel industrielanden rondom de achtergrondblootstelling van grote delen van de bevolking, gaat het om subtiele vormen van schade, bijvoorbeeld gedrags- en leermoeilijkheden, verlaagd IQ, verminderde longfunctie, subtiele endocriene effecten. Ook vrezen onderzoekers voor een verhoogde gevoeligheid voor kanker, auto-immuunziekten of andere ziekten die doorgaans pas op latere leeftijd tot uitdrukking komen (o.m. Scale, 2003 a, b, c, d, e). Met alle aandacht voor de uiterst gevoelige groep van ongeboren en jonggeboren kinderen, verdwijnen andere gevoelige groepen soms een beetje uit beeld. Een belangrijke gevoelige groep wordt, in een vergrijzende samenleving, gevormd door ouderen. Dezelfde stoffen, die via de placenta het ongeboren kind binnenkomen, passeren met evenveel gemak de bloed-hersenbarrière bij volwassenen. Met het ouder worden neemt de vatbaarheid voor chronische vergiftiging bovendien toe, omdat allerlei verdedigings- en reparatiesystemen in effectiviteit verminderen. Zo vermindert de activiteit van het immuunsysteem en wordt de doorlaatbaarheid van de bloed-hersenbarrière groter. De Stichting Meldpunten Netwerk Gezondheid en Milieuverzameltmilieugerelateerde gezondheidsklachten van burgers. De leeftijdsgroep 50 jaar en ouder meldt de meeste klachten, niet zelden in situaties, waar geen sprake is van overschrijding van toxicologische drempelwaarden. Begrijpelijkerwijs is het Meldpunten Netwerk wèl geïnteresseerd in het werk van Kilburn, mede in het kader van hun speerpunt“Gevoelige Groepen.” Zij hebben behoefte aan achtergrondinformatie over milieugerelateerde ziekteprocessen. Chris Honselaar heeft dit rapport geschreven als doctoraalscriptie medische biologie, onder begeleiding van Prof dr Paul Luiten (BCN Hersenen en Gedrag) en Dr Maureen Butter (coördinator Biologiewinkel), die ook de eindredactie heeft gedaan. Die is in dit geval beperkt gebleven tot kleinigheden en enkele aanvullingen met betrekking tot het EU-beleid chemische stoffen. Haren, 6 februari 2004 Maureen Butte