Een kwalitatief onderzoek naar de betekenis van het Odensehuis voor personen met beginnende dementie en hun naasten

Het aantal mensen met dementie stijgt snel. In de toekomst zal iedereen in zijn naaste omgeving met dementie te maken krijgen. Het zorgen voor een persoon met dementie is een zware taak. Dagbesteding is daarom van belang voor personen met dementie en hun mantelzorgers. Als de persoon met dementie naar de dagbesteding is dan zorgt dit voor ontlasting van de mantelzorger. Voor de personen met dementie biedt dagbesteding onder andere een gestructureerde bezigheid.Het Odensehuis biedt dagbesteding en is een inloophuis voor mensen met lichte en matige geheugenproblemen en hun naasten. Vanuit het Odensehuis in Groningen was er behoefte aan wetenschappelijk onderzoek om erachter te komen wat het voor de participanten van het Odensehuis betekent om gebruik te maken van deze voorziening. De hoofdvraag van dit onderzoek luidde daarom als volgt: “Wat betekent het voor participanten (personen met dementie en hun mantelzorgers) om naar het Odensehuis te gaan?”.Om deze vraag te beantwoorden is gebruik gemaakt van kwalitatief onderzoek. Eerst werd aan de hand van een literatuurstudie, observaties en gesprekken tijdens de stageperiode een Context-Mechanisme-Outcome-schema opgesteld. Het uitgangspunt bij dit schema is dat een interventie (zoals een activiteit in het Odensehuis) kan leiden tot het in werking treden van processen of mechanismen (bijvoorbeeld sociale participatie) die vervolgens tot bepaalde uitkomsten (onder andere minder eenzaamheid) leiden. Waarom de interventie tot bepaalde uitkomsten leidt is afhankelijk van de context (bijvoorbeeld de medeparticipanten).Dit schema is vervolgens onderzocht met negentien interviews en een participerende observatie. De interviews zijn afgenomen bij twaalf mantelzorgers, acht personen met dementie en één gezamenlijk interview met een mantelzorger en een persoon met dementie. De participerende observatie vond op 26 augustus 2015 in het Odensehuis plaats. Hierbij zijn de interacties en de gedragingen van participanten, de coördinator en de vrijwilligers geobserveerd.Uit de resultaten blijkt dat het Odensehuis een verschillende betekenis heeft voor de participanten. Bij de personen met dementie kan een tweedeling gemaakt worden. De personen met dementie die moeite hebben om de dementie te accepteren zijn minder positief over de activiteiten en nemen weinig deel aan het Odensehuis, omdat ze moeten wennen aan de dementie en tijdens de activiteiten geconfronteerd worden met de beperkingen als gevolg van de dementie. De personen met dementie die minder moeite hebben met het accepterenvan de dementie zijn overwegend positief over de activiteiten en nemen vaker deel aan het Odensehuis.De betekenis van het Odensehuis voor de mantelzorgers kan in vier groepen gecategoriseerd worden:1. Respijtzorg voor de mantelzorgers die veel deelnemen aan het Odensehuis: De mantelzorgers ervaren het Odensehuis als een plek waar ze kunnen ontspannen en in contact kunnen komen met anderen, terwijl de vrijwilligers en de coördinator tijdelijk de zorgtaak overnemen.2. Respijtzorg voor de mantelzorgers die niet of weinig deelnemen aan het Odensehuis: Het Odensehuis zorgt door middel van respijtzorg ervoor dat de mantelzorgers tijd voor zichzelf hebben om te ontspannen, te werken of hun eigen dingen te doen.3. Geen respijtzorg voor de mantelzorgers die veel deelnemen aan het Odensehuis: De mantelzorgers ervaren in het Odensehuis een omgeving waar men even “weg” kan zijn van de zorgen thuis en in contact kan komen met anderen.4. Geen respijtzorg voor de mantelzorgers die weinig deelnemen aan het Odensehuis: De mantelzorgers beschouwen het Odensehuis als een plek voor hun naasten waar zij plezier kunnen hebben.De belangrijkste aanbeveling voor het Odensehuis is rekening houden met deze verschillende behoeften en belangen van de participanten, zodat ze de participanten nog beter kunnen begrijpen en bedienen. Een aanbeveling voor vervolgonderzoek is een andere onderzoeksmethode te gebruiken om de personen met dementie beter te kunnen onderzoeken. De observatiemethode Dementia Care Mapping zou zich hier goed voor kunnen lenen. Bij deze methode beschikken de onderzoekers/observators veel deskundigheid op het gebied van de doelgroep