Canine heartworm disease (dirofilariosis): pathogenesis and diagnosis of a multidimensional disease

H διροφιλαρίωση είναι συχνό παρασιτικό νόσημα του σκύλου στην Ελλάδα και τις υπόλοιπες παραμεσογειακές χώρες και προκαλείται από το νηματώδες παράσιτο Dirofilaria immitis. Οι κλιματικές αλλαγές, οι μετακινήσεις των ζώων και, κυρίως, η ανεπαρκής εφαρμογή των μέτρων πρόληψης είναι σημαντικοί παράγοντες που έχουν συμβάλει στην εξάπλωση του νοσήματος. Η μετάδοση του παρασίτου πραγματοποιείται μέσω κουνουπιών και προσβάλλονται κυρίως τα μέλη της οικογένειας Canidae. Εκτός από τις αλλοιώσεις που προκαλούνται στο ενδοθήλιο της πνευμονικής αρτηρίας και των κλάδων αυτής, λόγω της εκεί εγκατάστασης των ενήλικων φιλαριών, το βακτήριο Wolbachia pipientis, που είναι ενδοσυμβιωτικός οργανισμός στη D. immitis, εμπλέκεται επίσης στην παθογένεια του νοσήματος. Με βάση κλινικά και εργαστηριακά ευρήματα, η διροφιλαρίωση κατατάσσεται σε 4 κλινικά στάδια. Η διάγνωση του νοσήματος και η κατάταξη των ζώων σε κλινικό στάδιο γίνεται με την αξιολόγηση των κλινικών ευρημάτων και των αποτελεσμάτων των παρακλινικών εξετάσεων. Στην παρούσα ανασκόπηση αναφέρονται κάποια νεότερα δεδομένα σχετικά με το βιολογικό κύκλο του παρασίτου και την παθογένεια και τη διάγνωση του νοσήματος, με σκοπό την καλύτερη κατανόηση αυτής.Canine heartworm disease (dirofilariosis) caused by Dirofilaria immitis is a parasitic disease frequently occurring in the para-Mediterranean countries. Global climate changes, animal transportation and inappropriate implementation of preventive measures in companion animals are some factors that have contributed to expansion of the disease in the last decades. Transmission of the parasite is carried out by mosquitoes, whilst the final hosts are members of the Canidae family or occasionally other animal species and humans. Apart from the endothelial lesions caused by the adult filariae, the endosymbiotic bacterium Wolbachia pipientis appears to play a role in the pathogenesis of the disease, through endotoxin production and production of specific IgG responses by the host against the bacterium’s surface proteins. Based on clinical and laboratory findings, dogs with the disease can be categorized into one of four clinical stages, ranging from asymptomatic to caval syndrome. Diagnosis of the disease can be reached after evaluation of clinical findings, in conjunction with paraclinical examinations, e.g., microfilarial and antigen testing, diagnostic imaging, haematological and blood biochemical examination