The end of charisma? Political crisis, charismatic leadership, and democracy in twentieth-century Greece

Ο ελληνικός 20ός αιώνας έχει να επιδείξει μακρά σειρά χαρισματικών ηγετών. Το άρθρο αναλύει έξι χαρακτηριστικές εμφανίσεις του φαινομένου και προτείνει δύο θεωρητικά υποδείγματα ερμηνείας του με συγκριτικό ενδιαφέρον. Στο πρώτο υπόδειγμα, η κρίση προϋπάρχει του χαρισματικού. Πρόκειται για πραγματικές εθνικές κρίσεις μετά την εκδήλωση των οποίων το επαπειλούμενο έθνος προσκαλεί στην εξουσία τον θεωρούμενο ως χαρισματικό, στον οποίο αναθέτει την επίλυση της κρίσης. Στο δεύτερο υπόδειγμα, το οποίο απαντά σε πολιτικά καθεστώτα με ασθενή θεσμοθέτηση, ο χαρισματικός προϋπάρχει της κρίσης. Ηγέτες με χαρισματικές ιδιότητες, επιτυγχάνοντας να παρουσιάσουν την πολιτική πραγματικότητα ως ευρισκόμενη σε πραγματική κρίση, αναδεικνύονται σε εντολοδόχους ευρέων μαζών με σκοπό να «σώσουν» τη δημοκρατία. Αυτό συχνά καταλήγει σε πραγματική εθνική κρίση. Η πρόσφατη έκλειψη χαρισματικών ηγετών στην Ελλάδα πρέπει μάλλον να αποδοθεί στην έλλειψη συνθηκών κρίσης -είτε πραγματικής είτε κατασκευασμένης.This article seeks to account for the heavy and almost continuous presence of charismatic leadership in twentieth-century Greek politics, as well as provide some explanation about its recent decline. Rather than putting emphasis on the personality traits of charismatic leaders, or the nature of their respective followings, the focus of the article is on the nature of crises facilitating the emergence of charisma. Such crises, the article claims, may be of two distinct types, real or invented, each type leading to a different kind of charismatic emergence. Real crises, first, may concern either national security or the survival of the democratic regime. In such cases, the people in crisis invite a leader who they think possesses charismatic qualities, and who, after resolving the crisis, is acknowledged the savior of the entire nation. On the other hand, invented crises are not about the type of regime, which is democratic, but about its imperfect functioning. Here, charismatic leaders, by managing to represent reality as if it were in a state of unresolved institutional crisis, receive delegation from broad popular masses in order to “save” democracy. This kind of charismatic emergence often leads to populism or to real political crisis, which may cause the downfall of existing democracy. To clarify its theoretical propositions, the article uses six case studies from the recent historical record, three of them representing real crises (the 1909 Goudi revolution, the National Schism of the years 1915-17, and the 1974 transition to democracy), the other three representing invented crises (the 1935 military revolt, the “unrelenting struggle” of George Papandreou, and the meteoric rise of PASOK). Charismatic leaders, the article concludes, are unlikely to rise as long as large crisis situations are deterred from occurring, something, however, that might not be always possible in the future