The reuse of ancient stones. The case of the Panagia Gorgoepekoos

Σχολιάζεται η μακρότατη ιστορία του φαινομένου της αναχρησιμοποίησης λίθων παλαιοτέρων έργων, διακρίνονται κατηγορίες αυτού και κατατάσσονται περιπτώσεις βάσει φυσικών, τεχνικών, λειτουργικών, καλλιτεχνικών και συμβολικών παραγόντων. Συνοψίζονται τα σχετικά με την αναλυτική ταξινόμηση περίπου 270 λίθων του ναού της Παναγίας Γοργοεπηκόου, ανηκόντων στις πρώτες πέντε στρώσεις των τοίχων, στις γωνίες των κεραιών, στις γωνίες του τρούλλου, στον μεσότοιχο, στα ανατολικά στηρίγματα και τα γείσα, ενώ συνεξετάζονται οι λίθοι W20, O69 και Ο70. Επίσης, προσδιορίζονται πλείστα χαρακτηριστικά των κτισμάτων, ή λιθοτεχνικών έργων στα οποία αρχικώς ανήκαν οι εν λόγω λίθοι, αναγνωρίζεται η πολλαπλή αναχρησιμοποίηση αυτών, σχολιάζεται η λιθοξοϊκή των νέων επιφανειών και ερμηνεύεται ένα σύνολον τεκτονικών γραμμάτων.After discussing some emblematic examples of spolia, starting from the 5th millennium BC, a taxonomy of recycling is proposed based on various factors, values (economic, technical, artistic, possible symbolic), degree of refashioning, modes of use etc. Then 270 spolia in the Gorgoepekoos church, belonging to wall courses a-e, the ends of the cross, the tympanon, the cornices, the transverse wall and the east pillars of the interior (also including W20, O69 and Ο70 ) are examined, classified and interpreted. This approach reveals several characteristics of buildings and other works from which the spolia in question originate. With few exceptions, all spolia had been previously reused at least once. Workmanship and mason marks are also discussed