Tanatoturystyka na zamku Grodno w Zagórzu Śląskim

Thanatourism is a concept involving travel to sites associated with death and suffering. It is not a cult of death, but merely a form of tourism aimed at discovering places of human tragedy. Grodno Castle is a popular destination of thanatourists, as it features specific forms of attractions, namely a starvation dungeon with a displayed skeleton, a torture chamber, and burial crypts of the previous owners. The article discusses the phenomenon of the growing attractiveness of thanatourist places. Secondly, it presents the results of a study of human bone remains found in the starvation dungeon of Grodno Castle. The assumption was that the bone material could belong to the heroine of the legend of Princess Margaret (i.e. it could have been artificially assembled for the purposes of the exhibition) or it could come from the tombs of the last owners of the castle. An anthropological analysis was carried out, involving determination of the sex, age and other parameters, and appropriate measurements were taken. The analysis of the material showed that the remains belonged to at least three individuals of different ages, and both sexes (young woman, 19-22 years old; adult male, over 35 years old; mature woman, 45-55 years old). Most likely, some of the examined bones used to make up a displayed skeleton in the past. The article also presents findings of a survey conducted among tourists at Grodno Castle, concerning their characteristics, as well as their motivations for visiting. According to our findings, Grodno Castle is mostly visited by women aged 35-44 with higher education, who live within 100 km from the castle. The main motivations for their visit are their interests in the past and the opportunity to tour the castle. The most frequent feelings expressed by the tourists during their visit were curiosity and enjoyment. Thanatological elements did not attract much attention. The lookout tower turned out to be the best tourist attraction. The exhibitions of human remains, coffins and the torture chamber mostly aroused curiosity, compassion and sadness among the visitors.Tanatoturystyka to termin oznaczający podróżowanie do miejsc związanych ze śmiercią i cierpieniem. Nie jest ona kultem śmierci, a jedynie formą turystyki, która ma na celu poznanie miejsc tragedii ludzkiej. W obszar zainteresowania tanatoturystyki wpisuje się zamek Grodno ze względu na to, że posiada on specyficzne formy atrakcji: loch głodowy ze szkieletem „księżniczki Małgorzaty”, salę tortur oraz krypty grobowe poprzednich właścicieli. W artykule omówiono zjawisko rosnącej atrakcyjności miejsc tanatoturystycznych. W dalszej kolejności przedstawiono wyniki badań ludzkich szczątków kostnych z lochu głodowego. Przyjęto założenie, że materiał kostny mógł być elementem starszych szkieletów, które dawniej eksponowano jako szczątki „księżniczki Małgorzaty”. Omawiane szczątki ludzkie mogły również pochodzić z tzw. krypty grobowej ostatnich właścicieli zamku. Przeprowadzono analizę antropologiczną, podczas której dokonano oceny m.in. płci i wieku oraz wykonano stosowne pomiary. Analiza materiału osteologicznego pozwoliła wskazać, że odnalezione szczątki należały do co najmniej trzech osobników w różnym wieku, obu płci (młoda kobieta, 19-22 lata; dorosły mężczyzna, ponad 35 lat; dojrzała kobieta, 45-55 lat). Najpewniej niektóre z badanych kości rzeczywiście stanowiły w przeszłości szkielet ekspozycyjny. W artykule podano też ustalenia dotyczące charakterystyki osób odwiedzających zamek Grodno, a także motywacji ich przyjazdu, wynikające z ankiety przeprowadzonej wśród turystów. Wyniki badań ankietowych wskazały, że zamek Grodno najczęściej odwiedzały osoby: płci żeńskiej; mające 35-44 lat; z wykształceniem wyższym; mieszkające w Polsce w promieniu 100 km od zamku. Głównymi motywacjami przyjazdu okazały się zainteresowanie przeszłością i możliwość zwiedzenia zamku. Podczas zwiedzania turystom najczęściej towarzyszyły zaciekawienie oraz przyjemność. Elementy o charakterze tanatologicznym nie cieszyły się większym zainteresowaniem. Największą atrakcją turystyczną okazała się wieża zamkowa i panorama gór widoczna z jej szczytu. Ekspozycje szczątków ludzkich, trumien i izba tortur najczęściej wywoływały wśród odwiedzających zaciekawienie, współczucie i smutek