The Definition and Characteristics of Obligations under Unjust Enrichment

Celem artykułu jest omówienie instytucji bezpodstawnego wzbogacenia jako źródła zobowiązania, znanego już w prawie rzymskim, któremu nieobce były najistotniejsze związane z nim problemy, a także sposoby rozwiązywania tych problemów. Autorka, mając świadomość złożoności zagadnień związanych z bezpodstawnym wzbogaceniem oraz problemów, których może nastręczać stosowanie tej instytucji, skupia się na przedstawieniu pojęcia oraz cech charakterystycznych instytucji bezpodstawnego wzbogacenia jako zobowiązania. Zostały one wymienione w jednym tylko przepisie – art. 405 Kodeksu cywilnego, jednak na pozór oczywista regulacja zawiera w sobie kilka niewypowiedzianych wprost elementów, które trzeba uwzględnić przy ocenie, czy doszło do bezpodstawnego wzbogacenia. Autorka zwraca uwagę na to, że o szczególnym charakterze bezpodstawnego wzbogacenia świadczą przede wszystkim pozytywne przesłanki jego powstania. Przesłankami tymi są: uzyskanie korzyści przez jedną osobę, uzyskanie tej korzyści kosztem innej osoby, związek między wzbogaceniem a zubożeniem oraz brak podstawy prawnej wzbogacenia, przy czym należy nadmienić, że Kodeks cywilny nie stanowi nic na temat przesłanki związku. Przesłankami nie będą natomiast wiedza ani wola osoby wzbogaconej. Odpowiedzialność wzbogaconego z tego tytułu będzie w takim razie obciążała go bez względu na to, co było przyczyną uzyskania przez niego korzyści majątkowej.The purpose of the article is to discuss unjust enrichment as a source of obligations, already known in Roman law, which dealt with the most important problems related to the matter in question and ways to solve those problems in practice. The author, aware of the complexity of the issues related to unjust enrichment and the problems that may arise from the application of this institution, will focus on the presentation of the definition and the characteristics of unjust enrichment as a source of obligations. These characteristics are covered only in Article 405 of the Civil Code, but the apparently obvious regulation includes some unnamed elements that need to be taken into account when deciding whether unjust enrichment has actually taken place. The author intends to show that the special nature of unjust enrichment is deter mined first and foremost by the fulfilment of the conditions for its occurrence. These conditions include: an individual’s gain, benefiting at the expense of another person, the relationship between enrichment and impoverishment and the lack of legal grounds for enrichment; it should be added, however, that the Civil Code does not speak of the last of the listed conditions. The knowledge or the will of the enriched person will not be considered such conditions, though. The liability of the enriched person in such circumstances will occur regardless of the cause of the person’s gain