Rola współpracy w zakresie ochrony i zachowania środowiska morskiego oraz jej realizacja w regionie Morza Bałtyckiego

The environment in general and the marine environment in particular forms an ecosystem. Such ecosystem is characterized by high interconnectivity and interdependence of species inhabiting it. Often enough, marine ecosystems far exceed the limits of the State’s sovereignty. Thus, their effective protection and preservation shall be carried out on a cooperative basis, engaging all States sharing common environment. The first international treaty to tackle the issue of marine environmental protection on a systemic basis is the United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS). It is also a treaty which directly established an obligation to cooperate in ensuring this protection. However, homogenous international regulation is not capable of addressing regional varying circumstances of marine environment. As the example of the South China Sea shows, lack of cooperation between coastal States can result in an irreversible damage to the environment. On the other hand, a remarkable model of effective realization of the obligation to cooperate has been established in the region of the Baltic Sea. What we can learn from these experiences is that fulfillment of the obligation to cooperate on a regional basis is a prerequisite for effective protection and preservation of the marine environment.Każde środowisko, w tym w szczególności środowisko morskie, stanowi ekosystem nacechowany znacznymi wzajemnymi zależnościami gatunków go zamieszkujących. W większości przypadków, morskie ekosystemy wykraczają poza granice suwerenności Państw. Ich ochrona oraz zachowanie powinny więc być przedsięwzięte na zasadzie współpracy wszystkich Państw dzielących wspólne im środowisko. Pierwszą międzynarodową konwencją regulującą kwestię ochrony środowiska morskiego w sposób systemowy jest Konwencja NZ o prawie morza (UNCLOS). Jest to również konwencja, która w sposób bezpośredni nakłada na państwa obowiązek współpracy w tym zakresie. Jednakże, jednolita regulacja szczebla międzynarodowego nie jest w stanie uwzględnić różnic pomiędzy środowiskami morskimi różnych regionów świata. Jak pokazuje przykład Morza Południowochińskiego, brak współpracy Państw przybrzeżnych może prowadzić do nieodwracalnych w skutkach szkód w środowisku morskim. Z drugiej strony, przykładem modelowej realizacji obowiązku współpracy są działania podejmowane w regionie Morza Bałtyckiego. Opisane doświadczenia prowadzą do wniosku, iż realizacja obowiązku współpracy na poziomie regionalnym jest warunkiem sine qua non skutecznej ochrony i zachowania środowiska morskiego