Polskie kody geopolityczne na przykładzie programów wyborczych najważniejszych partii politycznych w latach 1991 – 2011

This article is concerned with the research on Polish geopolitical codes following 1989. The problem has not yet been the subject of broader scientific studies or publications. In this aspect, the research is of particular importance for the analysis of foreign policy of Poland, which had to redefine its place in Europe and to fundamentally rebuild external relations, that is also to define the new geopolitical codes. The code system used in this text is based on Colin Flint’s definition, with the key division into allies and enemies. Based on the analysis of discourse, it can be stated that the most important allies of Poland in these codes are the USA, the European Union, Germany, and the enemy is Russia. In general, the fundamental change of Poland’s geopolitical codes following 1989 – from the east side to the west – can quite easily be seen in the electoral programs: the enemies of the People’s Republic of Poland’s period became allies, and the forced ally became an enemy. However, their concretization is generally not original and rather schematic. The Polish geopolitical codes have been exerted with strong influences of the hegemonic geopolitical codes of the West, mainly those of the United States. On the other hand, the last geopolitical code, the attempt to explain to the public the geopolitical imaginations of our elites, has been the weakest. This largely confirms the authoritarian dimension of Polish top-down transformation as well as the dominance of the elites over the society.Artykuł dotyczy badań nad polskimi kodami geopolitycznymi po 1989 r. Problem ten nie doczekał się na razie szerszych studiów naukowych ani publikacji. W tym aspekcie badania mają szczególne znaczenie dla analizy p olityki zagranicznej Polski, która musiała na nowo określić swoje miejsce w Europie i gruntownie przebudować relacje zewnętrzne, czyli także zdefiniować nowe kody geopolityczne. Systematyka kodów zastosowana w niniejszym tekście opiera się na definicji Colina Flinta, z kluczowym podziałem na sojuszników i wrogów. W oparciu o analizę dyskursu można stwierdzić, iż najważniejszymi sojusznikami Polski w tych kodach są USA, Unia Europejska, Niemcy, wrogiem zaś Rosja. Na ogół dosyć czytelnie widać w programach wyborczych zasadniczą zmianę kodów geopolitycznych Polski po 1989 r. ze wschodniej na zachodnią: wrogowie z okresu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zostali sojusznikami, a przymusowy sojusznik został wrogiem. Jednak ich konkretyzacja jest na ogół mało oryginalna i schematyczna. Na polskich kodach geopolitycznych odciskały się wyraźnie silne wpływy hegemonicznych kodów geopolitycznych państw Zachodu, głównie USA. Natomiast najsłabiej obecny był ostatni kod geopolityczny, czyli próba wytłumaczenia wyobrażeń geopolitycznych naszych elit opinii publicznej. W dużej mierze potwierdza to autorytarny wymiar polskiej, „odgórnej” transformacji, a także dominację elit nad społeczeństwem