A Study of the Understanding of Aphasia Speech – Metodological Proposal

W artykule przedstawiono propozycję metodologii badania czynności rozumienia wypowiedzi mówionych i pisanych przez osoby, u których w wyniku ogniskowych uszkodzeń mózgu w obrę-bie obszaru mowy (zwykle środkowej części lewej półkuli u osób praworęcznych) wystąpiła afazja. Problem rozumienia w logopedii jest kategorią wciąż mało poznaną, pojawia się zatem potrzeba zbadania tej czynności przy użyciu ustrukturalizowanego narzędzia badawczego. Zaproponowana metodologia, odwołując się do doświadczeń glottodydaktyki, która wyodrębnia cztery poziomy ro-zumienia tekstu: globalny, selektywny, szczegółowy i interakcyjny, pozwala na określenie stopnia zaburzeń rozumienia tekstu na poszczególnych jego poziomach. Dopełnieniem wyników pozyska-nych na podstawie badania tekstów mówionych i pisanych (w kontekście i poza kontekstem) jest ocena rozumienia poszczególnych struktur językowych o różnym poziomie złożoności gramatycz-nej (strona bierna, inwersja składniowa, zdania z podwójnym przeczeniem, związki rządu, struktury porównawcze, wyrażenia przyimkowe) – zarówno w tekstach mówionych, jak i pisanych.The article presents a proposal for methodology to study of understanding spoken and writ-ten statements by people who have developed aphasia as a result of focal brain damage within the speech area (usually the middle part of the left hemisphere in right-handed people). The problem of understanding in speech therapy is a category that is still not well known, so there is a need to investigate this activity on the basis of a structured research tool. The proposed methodology, referring to the experience of glottodidactics, which distinguishes four levels of understanding of the text: global, selective, detailed and interactive, allows to determine the degree of dysfunction in the understanding of the text at its different levels. The results obtained from the study of oral and written texts (in and out of context) are complemented by the assessment of understanding of individual language structures of varying levels of grammatical complexity (passive side, syntactic inversion, sentences with double negation, government relations, comparative expressions, prepositional expressions) – both in oral and written texts