Homoseksualizm w aspekcie wybranych teorii kryminologiczno-socjologicznych

Artykuł przedstawia problematykę homoseksualizmu na tle wybranych teorii kryminologiczno-socjologicznych. W pierwszej części ukazano funkcjonowanie mniejszości seksualnych na tle teorii zachowań dewiacyjnych. Realizacja popędu homoseksualnego może czasami naruszać zarówno przyjęte normy moralne, jak i prawne w danej społeczności. Są to tzw. zachowania dewiacyjne uznane za szkodliwe w aspekcie moralnym i obyczajowym. W ocenie opinii społecznej kultury dominującej takim zachowaniem może być właśnie homoseksualizm. Fenomenologię i etiologię tego rodzaju zachowań próbują zgłębić i wyjaśnić różne teorie socjologiczno-kryminologiczne, m.in. teoria naznaczenia społecznego. U homoseksualistów poddanych procesowi stygmatyzacji może wytworzyć się negatywny obraz samego siebie (ang. negative self-image), mający duży wpływ na ich przyszłe aspołeczne zachowanie. Źródłem dewiacji mogą być więc determinanty sytuacyjne lub kulturowe oraz dążenie do ukształtowania własnej tożsamości i stres psychiczny, ale również uleganie normom subkultury uważanej za dewiacyjną. W drugiej części scharakteryzowano homoseksualizm w aspekcie tzw. dewiacji pozytywnej, czyli aprobowanej przez grupę społeczną, której teoria naznaczenia społecznego nie określa. W kategoriach dewiacji pozytywnej można rozpatrywać obecną działalność organizacji gejowskich w Polsce stawiających sobie m.in. za cel szerzenie tolerancji wobec mniejszości seksualnych, kreowanie pozytywnego wizerunku geja i lesbijki w społeczeństwie oraz konsolidację środowiska homoseksualnego, a także prowadzenie w szerokim zakresie działalności prewencyjnej, informacyjnej i populizatorskiej. Cechą dewiacji pozytywnej powinien być jednak nieegoistyczny charakter motywacji działań nonkonformistycznych wykraczających poza granice tolerancji lub obojętności społecznej oraz dążenie do prospołecznie ukierunkowanego przezwyciężenia sytuacji anomii społecznej. W przeciwieństwie do konformizmu nonkonformizm nie cieszy się popularnością w sytuacji tego rodzaju zachowań. Obecnie homoseksualizm jest traktowany jako normalna orientacja płciowa w tzw. kulturze zachodniej i nie jest uznawany za dewiację społeczną. Wiele środowisk traktuje jednak homoseksualizm jako aberrację z biologicznego punktu widzenia. Trzecia część artykułu omawia problem funkcjonowania mniejszości seksualnej na tle teorii konfl iktu kultur. Społeczeństwo stanowi konglomerat różnych kultur, grup i stylów życia oraz uznawanych wartości nadrzędnych, przy czym jedna z tych podkultur może być dominująca lub nie. Implikuje to traktowanie określonych zachowań jako dewiacyjnych albo nakazanych, względnie tolerowanych w zależności od rodzaju kultury i grupy społecznej. Podkultura homoseksualna domagająca się pewnych praw, a przede wszystkim równego we wszystkim traktowania zgodnie z zasadą konstytucyjną określoną w art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wnosi do kultury dominującej sprzeczne z nią normy zachowania, wzory i wartości, które nie są pożądane, ale mogą być tolerowane, o ile nie naruszają dóbr chronionych przez prawo. Domaganie się przez homoseksualistów akceptacji i tolerancji jest obecnie odbierane jako słuszne wobec norm konstytucyjnych, jednak bardzo kontrowersyjne wydają się żądania uznania instytucji małżeństwa i adopcji dzieci, bowiem uderza to w istniejący dotychczas porządek moralny i społeczny, co nie jest jeszcze w Polsce i w większości państw na świecie akceptowane.The article presents the problematic aspects of the homosexuality arising in connection with chosen criminological and sociological theories. In the fi rst part one showed the functioning of sexual minorities against the background of the theory of deviation behaviour. The realization of the homosexual urge can sometimes violate accepted moral norms as well as legal norms existing in the community. This is called deviation behaviour and is harmful in the moral aspect. The homosexuality can be perceived as such behaviour in the evaluation of the dominant social culture opinion. Some sociological and criminological theories, for example the theory of social marking, try to deepen the phenomenology and the etiology of this kind of behaviour. These homosexuals who are socially marked may form the negative self-image which has a large impact on their future social behaviour. Thus the source of the deviation can be situational or cultural determinants as well as the aspiration to form their own identity and the psychical stress but also the compliance to standards of the subculture considered that is deviation. In the second part one characterized the homosexuality in the aspect so-called the positive deviation that is approved by the social group whose theory of social marking does not determine. The present activity of gay organizations in Poland which purpose is the propagation of the tolerance towards sexual minorities, creating of the positive image of gays and lesbians in the society and the unifi cation of homosexuals and also conducting the preventive and informational activities, may be considered as positive deviation