Realizacja konstytucyjnej zasady ochrony praw mniejszości językowych we Włoszech na przykładzie regionu Trentino - Alto Adige

After the Second World War, the Italian Republic adopted in its system the principles of regionalization and decentralization. This was largely due to the separatism of ethnic and regional groups within the territory of the country, and particularly concerned the islands of Sicily and Sardinia and border regions: The Aosta Valley, Friuli Venezia Giulia and Trentino-South Tyrol. Until the end of the 1960s, the latter was the site of a strong ethnic conflict between a group of German-speaking Tyroleans and a dominant Italian-speaking group. The situation of the Rhaeto-Romance (Ladin) group living in the Alpine valleys remained somewhat aside from their confrontation. The violence used by both sides led to a solution unique for the Republic. The transfer of a large part of the competences down from regional to provincial level led to a gradual calming of the situation. Today, the Tyroleans enjoy broad autonomy in the province of Bolzano, where they are a dominant group, and, at the same time, have a strong influence on the functioning of the entire region through statutory guarantees of their participation in the regional legislature and executive power. The rights of the Italian-speaking minority in South Tyrol are similarly and proportionally protected. The rights to preserve the language and culture of all three language groups are also widely protected by law. The purpose of this article is to examine the principle of protection of the Tyrolean minority’s rights as an example of the implementation of the principle of the protection of linguistic minorities’ rights, present in the Constitution of the Italian Republic.Po II wojnie światowej Republika Włoska w swym ustroju przyjęła zasady regionalizacji i decentralizacji. W dużej mierze było to spowodowane separatyzmem grup etnicznych i regionalnych na terytorium państwa i dotyczyło szczególnie wysp Sycylii i Sardynii oraz regionów przygranicznych: Doliny Aosty, Friuli-Wenecji Julijskiej i Trydent-Tyrol Południowy. Ostatni z wymienionych regionów aż do schyłku lat sześćdziesiątych XX wieku był miejscem silnego konfliktu etnicznego pomiędzy grupą niemieckojęzycznych Tyrolczyków a dominującą grupą włoskojęzyczną. Nieco na uboczu ich konfrontacji pozostawała sytuacja zamieszkującej alpejskie doliny grupy retroromańskiej (ladyńskiej). Przemoc używana przez obie strony spowodowała, że sięgnięto po unikalne dla Republiki rozwiązanie. Przeniesienie dużej części kompetencji w dół, z poziomu regionu na poziom prowincji doprowadziło do stopniowego uspokojenia sytuacji. Obecnie Tyrolczycy cieszą się szeroką autonomią prowincji Bolzano, w której są grupą dominującą, a jednocześnie mają duży wpływ na funkcjonowanie całego regionu dzięki statutowym gwarancjom ich udziału w regionalnej władzy ustawodawczej i wykonawczej. Analogicznie i proporcjonalnie chronione są prawa mniejszości włoskojęzycznej w Południowym Tyrolu. Szeroką ochroną ustawową objęte są także prawa do zachowania języka i kultury wszystkich trzech grup językowych. Celem niniejszego artykułu jest analiza zasad ochrony praw mniejszości tyrolskiej jako przykładu realizacji obecnej w konstytucji Republiki Włoskiej zasady ochrony praw mniejszości językowych