Is a Woman a Monster? The Female Sex in Aristotle’s De Generatione Animalium

Postawione w tytule pytanie jest skrótowym ujęciem kwestii miejsca kobiety – jak również, bardziej ogólnie, płci żeńskiej – w Arystotelesowskiej biologii rozrodu i rozwoju, przedstawionej w dziele O rodzeniu się zwierząt (De generatione animalium). Ożywioną dyskusję na ten temat wywołały w ostatnich dziesięcioleciach publikacje feministycznych badaczek myśli Arystotelesa, oskarżających filozofa o to, że w swoich pracach, nawet z zakresu biologii, nie kierował się obiektywną obserwacją faktów, lecz podporządkowywał swoje rozumowanie i wyciągane wnioski „męskiemu szowinizmowi” i typowej dla jego epoki mizogynii. W swoim artykule staram się wykazać, że choć Stagiryta bez wątpienia podzielał wiele poglądów typowych dla współczesnego mu społeczeństwa, jego opinie na temat płci żeńskiej pozostają przede wszystkim pod wpływem jego teorii filozoficznych. Osobniki żeńskie, które w swoich pismach biologicznych łączy z pojęciami materii i braku, nie są więc „potworami” – porażką celowości – lecz uosobieniem jednej zpierwszych zasad, których równowaga zapewnia trwanie widzialnego wszechświata; jako takie zaś są nie tylko koniecznym rezultatem działania przyczyny materialnej, ale również celowej.In recent years there have been published many critical feminist studies of Aristotle, especially concerning philosopher’s views on females. According to feminist scholars Aristotle’s claims about female sex, even in his biological writings, are the result not of honest science, but of “male bias” and misogynist ideology typical of ancient Greek men: the female is for Stagirite a “deficient male,” a teleological failure, a kind of “monster” whose birth results from pure material necessity. In this paper I admit that Aristotle’s account of the female sex provides some kind of rationalization of Greek social attitudes, but I also try to argue that his conclusions about females are, above all, influenced by his philosophical theories. In may opinion, the female, which in Aristotle’s biological writings—particularly in his embryology—is related to the matter and privation, is not a “monster,” but embodies one of the principles maintaining the existence of the whole universe, and, as such, is necessary not only accidentally, but also teleologically