Hornfels z Łażan i jego wpływ na właściwości użytkowe kruszywa granodiorytowego

This paper presents the results of research on the admixture of other rock fragments in the granodiorite aggregate (two types of hornfels) produced in Łażany II quarry. It discusses the impact of these components on the selected chemical and mechanical properties important for the use of the aggregate in road construction. Analysed granodiorite grit is a high-class construction material suitable for bituminous mixtures. Its quality is verified in accordance with the PN-EN 13043 standard. The admixture of hornfels in aggregate composition is a consequence of the natural occuring this rock in the Łażany II granodiorite deposit in the Strzegom-Sobótka massif. As there is not selective exploitation of the deposit an extracted raw material is not separated during processing As a result, the aggregate, composed predominantly of granodiorite, comprises variable admixture of hornfels. Tests of properties, such as water absorption, resistance to freezing, resistance to fragmentation, crushing strength, carried out on grain populations of various petrographic types separated from the general samples, exhibit that the presence of hornfels in the aggregate has a beneficial effect, particularly on the mechanical parameters of the produced aggregate. Moreover, two varieties of hornfels differ in terms of some chemical properties (affinity with bitumen, presence of sulphides). These features may affect the durability of the aggregate in the wearing course which is directly influenced by the exterior conditions typical for road pavements.W artykule przedstawiono wyniki badań obecnych w produkowanym w Łażanach kruszywie granodiorytowym domieszek innych fragmentów skał (dwóch odmian hornfelsu). Omówiono ich wpływ na kształtowanie wybranych właściwości chemicznych i mechanicznych, istotnych z uwagi na wykorzystanie wyrobu w drogownictwie. Badany grys granodiorytowy jest wysokiej klasy wyrobem budowlanym przeznaczonym do mieszanek mineralno-asfaltowych, którego jakość weryfikuje się zgodnie z normą zharmonizowaną PN-EN 13043. Domieszka ziaren kruszywa zidentyfikowanych jako hornfels jest konsekwencją naturalnej obecności tej skały w złożu granodiorytu Łażany II w masywie Strzegom-Sobótka. Podczas przeróbki surowce skalne występujące w złożu nie są separowane, a w efekcie kruszywo, którego dominującym składnikiem jest granodioryt, wykazuje także zmienną w czasie zawartość hornfelsu. Badania właściwości takich jak nasiąkliwość, mrozoodporność, odporność na rozdrabnianie, odporność na miażdżenie, przeprowadzone na populacjach ziaren różnych typów petrograficznych wyodrębnionych z próbek ogólnych dowodzą, że obecność hornfelsu w kruszywie ma korzystny wpływ zwłaszcza na poziom parametrów mechanicznych produkowanego kruszywa. Ponadto dwie odmiany hornfelsu wykazują zróżnicowanie w aspekcie niektórych cech chemicznych (powinowactwo z asfaltem, obecność siarczków). Cechy te mogą wpływać na trwałość kruszywa w warstwie ścieralnej pozostającej pod bezpośrednim wpływem zewnętrznych warunków typowych dla nawierzchni drogowych