The effect of afforestation of post-arable soils with scots pine (Pinus sylvestris L.) on their enzymatic activity

Celem badań było określenie wpływu zalesienia gleb lekkich porolnych sosną na aktywność enzymatyczną gleby. Badania przeprowadzono na terenie Wysoczyzny Lubartowskiej (SE Polska). Wyznaczono dziesięć par stanowisk gleb zalesionych (5 z drzewostanami 14-17-letnimi oraz 5 z drzewostanami 32-36-letnimi) i sąsiadujących z nimi pól uprawnych, a także pięć stanowisk lasów naturalnych z drzewostanami ok. 130-150-letnimi. Próbki gleby pobierano z poziomu próchnicznego A i wzbogacenia Bv, z całej ich miąższości, przy czym z poziomu A gleb zalesionych z trzech kolejnych warstw: 0-5 (AI), 5-10 (AII) i 10-20 cm (AIII). Oznaczono aktywność dehydrogenaz, fosfataz, ureazy oraz proteazy. Stwierdzono, że drzewostany sosnowe po trzydziestu kilku latach wzrostu wywołały zmniejszenie aktywności ureazy i fosfataz oraz zwiększenie aktywności dehydrogenaz. W glebach pod drzewostanami ponad trzydziestoletnimi aktywność ureazy wykazała poziom bardziej zbliżony dla gleb naturalnych borów świeżych niż gleb uprawnych, a aktywność dehydrogenaz odwrotnie – bardziej podobny do gleb uprawnych niż leśnych. W przypadku fosfataz i proteazy nie stwierdzono wyraźnej prawidłowości. Wyniki wskazują, że aktywność enzymatyczna gleby może być przydatnym wskaźnikiem do oceny zmiany właściwości gleb porolnych po ich zalesieniu.The study was aimed at the determination of the effect of afforestation of post-arable light textured soils with Scots pine on their enzymatic activity. The study was conducted in the area of the Wysoczyzna Lubartowska region (SE Poland). Ten paired sites of afforested soils (five with 14- to 17-year-old stands and five with 32- to 36-year-old stands) with adjacent cultivated fields, and five sites of natural forest with the presence of tree stands ca. 130-150 years old were selected. Soil samples were taken from the whole thickness of humus (A) and B horizon and, in the case of A horizon of the afforested soils, from three layers of 0-5 (AI), 5-10 (AII) and 10-20 cm (AIII). The activity of dehydrogenases, phosphatases, urease and protease was determined. It was observed that pine stands after more than thirty years of growth caused a decrease in the activity of urease and phosphatases, and an increase in the activity of dehydrogenases. In the soils of 32- to 36-year-old stands the activity of urease was more similar to the natural forest soils than to the arable soils. Conversely, in the case of dehydrogenases it was still more similar to the arable soils. With respect to phosphatases and protease no clear relationship was noted. The results show that enzymatic activity of soil can be used as an indicator of changes in the properties of post-arable soils after their afforestation