The Essence of the Theatre

Autor artykułu wychodząc z założenia, że teatr już w starożytnej Grecji był związany ze współuczestnictwem osób tworzących społeczność polis, postuluje by także we współczesnym spojrzeniu na teatr uwzględnić koncepcję człowieka, który tworzy teatr i który do niego przychodzi. Relacyjny wymiar teatru istnieje od starożytności, gdy był on związany z polityczną i religijną funkcją jednoczącą społeczeństwo, aż do współczesnej koncepcji teatru, jako sztuki autonomicznej. Najważniejsza konsekwencja wynikającą z tego zestawienia (teatr i antropologia) ukazuje sztukę teatru jako miejsce formowania się koncepcji świata jako spektaklu (propozycje H. U. von Balthasara i H. Gouhier’a, J. Tischnera, A. Krąpca). Widz może odnaleźć na scenie metaforyczny obraz własnego życia, ogólny los człowieka jako istoty tragicznej, rozpiętej między życiem a śmiercią. Niezależnie od rodzaju realizowanego na scenie dzieła (komedia, tragedia, farsa) istotą teatru jest zawsze relacja między aktorem i widzem. Autor wskazuje także na genezę powstania teatru, pojęcie aktora, gry, roli, sceny oraz udziału widza. Ponieważ teatr jako sztuka nie ma utrwalonej formy, realizuje się w konkretnym czasie realizacji spektaklu (in statu nascendi), wymaga dlatego obecności odbiorcy w całym procesie swego trwania. Jest z tego powodu sztuką w swej istocie personalistyczną. Spektakl, o ile nie jest odbierany w kategoriach osobowych, przestaje być teatrem, a staje się widowiskiem pozbawionym relacji osobowych.The author of the article, assuming that the theatre, already in Ancient Greece, was connected with co-participation of persons constituting the community of polis, calls for equal recognition of the idea of man, who creates the theatre and who visits it, in the contemporary outlook upon the theatre. The relational dimension of the theatre has existed since antiquity when it was strictly connected with a political and religious function uniting the community and reached the point of contemporary perception of the theatre as an independent art. The most crucial outcome resulting from the combination (theatre and anthropology) shows the art of theatre as a place of forming the conception of the world as a performance (suggestions of H.U. von Balthasar and of H. Gouhier, of J. Tischner, of A. Krąpiec). On the stage, theatre audience can find a metaphorical image of his or her life, of general fate of a man portrayed as a tragic being, suspended between life and death. Independently of the kind of performance given on the stage (comedy, tragedy, farce), a relation between the actor and theatre audience is a clue issue of the theatre. The author also shows the genesis of theatre formation, outlines the notion of the actor, stage acting, theatre roles, scenes and of theatre audience participation. Because the theatre as an art form does not have a stiff pattern, it acquires its shape at a concrete point of time during the stage performance (in statu nascendi). Therefore it requires the presence of theatre audience throughout the whole time of its duration. Because of that aspect, it is fundamentally personalistic at its roots. If a stage performance is not viewed on the grounds of personalistic categories, it stops being called the theatre and turns into a show devoid of personalistic relationships.