Rehabilitacja neuropsychologiczna nabytych, niepostępujących zaburzeń poznawczo-behawioralnych w zaleceniach klinicznych opartych na dowodach

Introduction: Neuropsychological rehabilitation is an important area of neurological rehabilitation. Its techniques are studied in terms of effectiveness and subjected to collective analyses in order to identify the best interventions. Objective: The purpose of the article is to present current clinical recommendations for neuropsychological rehabilitation among adult patients with acquired, non-progressive brain damage usually caused by a stroke or head injury. Data sources: The recommendations are based on the latest scientific papers containing systematic reviews and meta-analysis of studies on the rehabilitation of patients with cognitive dysfunctions and/or behavioral abnormalities. Conclusions: To date, the highest recommendation and the status of practice standards in neuropsychological rehabilitation have been achieved by therapeutic techniques of 5 post-stroke disorders (attention deficits, mild memory deficits, left-sided visual neglect, aphasia, global decline in cognitive-behavioral functioning) and 5 post-traumatic disorders (attention deficits, mild memory deficits, mild and moderate executive dysfunctions, abnormalities in social functioning and interpersonal communication, global decline in cognitive-behavioral functioning). These techniques may be used independently or introduced in combination with interventions of a lower recommendation level, classified as practice guidelines or practice options. The use of lower grade recommendations should also be considered in situations where there are no standard techniques for specific forms of disorders. In the case of deficits for which no recommendations have yet been made, further research is necessary. This applies to agnosia, profound memory disorders and amnesia, as well as profound executive dysfunctions.Wprowadzenie: Rehabilitacja neuropsychologiczna jest ważnym działem rehabilitacji neurologicznej. Jej techniki są badane naukowo pod względem efektywności i poddawane analizom zbiorczym, żeby wyodrębnić najskuteczniejsze z nich. Cel: Celem artykułu jest przedstawienie aktualnych zaleceń klinicznych w obszarze rehabilitacji neuropsychologicznej prowadzonej u dorosłych chorych z nabytym i niepostępującym uszkodzeniem mózgu, spowodowanym najczęściej udarem lub urazem głowy. Źródła danych: Zalecenia pochodzą z najnowszych opracowań naukowych, zawierających systematyczne przeglądy i metaanalizy badań nad rehabilitacją chorych z dysfunkcjami poznawczymi i/lub nieprawidłowościami zachowania. Wnioski: Jak dotychczas najwyższą rekomendację i status praktycznych standardów w rehabilitacji neuropsychologicznej zyskały techniki terapii 5 zaburzeń poudarowych (deficyty uwagi, lekkie zaburzenia pamięci, lewostronne zaniedbywanie wzrokowe, afazja, ogólne obniżenia funkcjonowania poznawczo-behawioralnego) i 5 zaburzeń pourazowych (deficyty uwagi, lekkie zaburzenia pamięci, lekkie i umiarkowane dysfunkcje wykonawcze, nieprawidłowości funkcjonowania społecznego i komunikacji interpersonalnej, ogólne obniżenie funkcjonowania poznawczo-behawioralnego). Techniki te mogą być stosowane samo dzielnie lub wprowadzane w połączeniu z interwencjami o niższym poziomie rekomendacji, klasyfikowanymi jako praktyczne zalecenia lub praktyczne opcje. Skorzystanie z niżej rekomendowanych interwencji powinno być rozważane także w sytuacjach, gdy dla specyficznych form zaburzeń brak technik standardowych. W odniesieniu do deficytów, dla których nie zostały dotąd sformułowane żadne zalecenia, niezbędne są dalsze badania. Dotyczy to agnozji, głębokich zaburzeń pamięci i amnezji, a także głębokich dysfunkcji wykonawczych