Gospodarstwa rolne jako beneficjenci obszarowych i operacyjnych płatności programów pomocowych Unii Europejskiej w Polsce w latach 2007-2013

The aim of the article was to assess the spatial diversity of payments of European Union assistance programmes implemented in the financial period of 2007-2013, which were directed to farms, as well as the assessment of the structure of these funds. It was shown that as much as PLN 121.2 billion – nearly 25.6% of the total – were distributed to the above-mentioned group of beneficiaries. The analysis was based on amounts of the obtained payments, including their division, as proposed by the authors, into area payments (dependent on the current subsidy rates per 1 ha of agricultural acreage) and operational payments (related to the implementation of specific aid measures within the CAP), with a breakdown into four absorption directions by the established groups of endogenous features of agriculture. A number of indicators and the cartogram method were used. The studies have demonstrated that the structure of these funds is dominated by area payments (77%), which are egalitarian, independent from the implementation of specific modernisation projects, applicable to all agricultural holdings and related to the agricultural acreage in good agricultural condition and the area of crops subject to the relevant payment. Besides the analysis of the spatial diversification of the above-mentioned payments by voivodships and counties, the research was guided towards the assessment of the relation between area and operational payments (Polish average 0.30), assuming that the share of the latter – given the impact of the EU funds – plays a decisive role in the modernisation of agriculture.Celem artykułu była ocena przestrzennego zróżnicowania płatności programów pomocowych Unii Europejskiej zrealizowanych w okresie finansowym 2007-2013, które skierowane były do gospodarstw rolnych, a także ocena struktury tych środków. Wykazano, że do wspomnianej grupy beneficjentów trafiło aż 121,2 mld zł – blisko 25% ogółu. Do analizy wzięto kwoty pozyskanych płatności, z uwzględnieniem ich autorskiego podziału na obszarowe – wynikające z obowiązujących stawek dotacji do 1 ha użytków rolnych oraz operacyjne – dotyczące realizacji konkretnych działań pomocowych WPR (z wydzieleniem czterech kierunków absorpcji według przyjętych grup cech wewnętrznych rolnictwa). Zastosowano wiele wskaźników i metodę kartogramu. Badania wykazały, że w strukturze tych środków przeważają płatności obszarowe (77%), mające charakter egalitarny, nie zobligowany z realizacją konkretnych projektów modernizacyjnych, dotyczący ogółu gospodarstw w zależności od kryterium wielkości powierzchni posiadanych użytków rolnych w dobrej kulturze oraz areału upraw objętych stosowną płatnością. Oprócz analizy zróżnicowania przestrzennego w/w płatności w układzie województw i powiatów badania ukierunkowano na ocenę relacji między płatnościami obszarowymi a operacyjnymi (średnio w Polsce 0,30), zakładając że udział tych ostatnich jest czynnikiem decydującym z punktu widzenia oddziaływania modernizacyjnego funduszy UE na rolnictwo