Ocena wymiarów postaw rolników w analizie głównych składowych (PCA)

The aim of the article was to identify leading relationship attitudes among farmers keeping animals of conservative breeds. The practical justification for the adopted analyses was to identify factors that foster desirable relations (attitudes) in agriculture based on ties. The research was conducted among 145 farms using an interview questionnaire in the poviats of three voivodships (Malopolskie, Podkarpackie, Lubelskie), where operations with livestock conservation breeds occurred. Collective selection was deliberate, meeting the criteria for the use of the extended diversity of breeds of farmed animals in 3 categories (cows, sheep and pigs). On the basis of the PCA test and analysis, 2 types of attitudes were selected: bonded and opportunistic. In the implemented accounts represented by farms according to three species of animals of conservative breeds, the opportunistic attitude was more prevalent than the prison attitude. The opportunism of pig and cattle breeders was particularly valued. In addition, the distribution of attitudes in groups was analysed, among others, due to the characteristics of farmers (age, sex, education and professional experience) and the presence of a successor on the farm. What was confirmed, among others, was the impact of a lack of professional experience of farmers on pro-bonding attitudes. In addition, in the groups, the distribution of attitudes was analysed, among others, according to the characteristics of farmers (age, gender, education, professional experience) and the presence of a successor on the farm. The influence of the lack of professional experience of farmers on relationship-oriented attitudes was confirmed. The younger generation of farmers may be more effective in implementing programmes of genetic biodiversity of farm animals. Small-scale farms, developed by better-educated farmers, with short work experience in agriculture and less experience in keeping animals of conservative breeds, prove to be developmental. The obtained results are illustrative of purposely selected objects, with restrictions, they can be related to the population of all Polish farms keeping animals of conservative breeds.Celem artykułu jest identyfikacja wiodących postaw relacyjnych wśród rolników utrzymujących zwierzęta ras zachowawczych. Uzasadnieniem praktycznym przyjętych analiz było wskazanie czynników, sprzyjających pożądanym relacjom (postawom) w rolnictwie opartym na więzi. Badania przeprowadzono w 145 gospodarstwach z wykorzystaniem kwestionariusza wywiadu w powiatach trzech województw (małopolskiego, podkarpackiego i lubelskiego), w których występowały gospodarstwa z rasami zachowawczymi zwierząt gospodarskich. Dobór gospodarstw był celowy, spełniający kryterium zapewnienia największego zróżnicowania ras zwierząt hodowlanych 3 gatunków (krów, owiec i świń). Na podstawie testu i analizy PCA wyłoniono 2 typy postaw, tj. typ więzi i typ oportunistyczny. W realizowanych relacjach rolników reprezentujących gospodarstwa według trzech gatunków zwierząt ras zachowawczych, mocniej zaznaczyła się postawa oportunistyczna niż więziowa. Szczególnie wysoko cenili oportunizm hodowcy świń i bydła. Dodatkowo w grupach przeanalizowano rozkłady postaw, m.in. ze względu na cechy rolników (wiek, płeć, wykształcenie, doświadczenie zawodowe) i obecność następcy w gospodarstwie. Potwierdzono m.in. wpływ braku doświadczeń zawodowych rolników na postawy prowięziowe. Młodsze pokolenie rolników jest bardziej efektywne w realizacji programów bioróżnorodności genetycznej zwierząt gospodarskich. Rozwojowe okazały się mniejsze powierzchniowo gospodarstwa, prowadzone przez lepiej wykształconych rolników, o krótkim stażu pracy w rolnictwie i mniejszych doświadczeniach w utrzymywaniu zwierząt ras zachowawczych. Uzyskane wyniki są poglądowe dla dobranych celowo obiektów, z ograniczeniami można je odnosić do populacji wszystkich polskich gospodarstw utrzymujących zwierzęta ras zachowawczych