Duchowość jako forma konstruowania porządku aksjonormatywnego

Zmiany, które dokonują się w religijności Polaków na przełomie XX i XXI w., pozwalają przyjąć założenie o pojawieniu się nowej jej formy określanej pojęciem duchowości lub nowej duchowości. Jest to proces ciągły, aczkolwiek trudny analitycznie jako przedmiot badań socjologicznych ze względu na różnorodność postaw wobec religii zinstytucjonalizowanej. Można sformułować założenie, że zarówno proces sekularyzacji, jak i desekularyzacji jest obserwowany w sferze zachowań, emocji oraz dążenia do poznania porządku, ładu istniejącego w otaczającym człowieka świecie. Ponowoczesna duchowość jest dążeniem do poznania prawdy osadzonym w deterministycznie lub indeterministycznie rozumianych przyczynach istnienia rzeczywistości takiej, jaka jest doświadczana realnie przez człowieka. Deterministyczne przekonania o ładzie istniejącym w świecie mają podłoże religijne, które ma bezpośredni związek z wiarą w Boga lub bezosobowe siły nadprzyrodzone. Indeterministyczne przekonanie o porządku istniejącym w świecie wynika z założenia, że to człowiek ten porządek ustanawia i to dzięki jego wiedzy, dociekliwości i mądrości opartej na doświadczeniu możliwe jest odkrycie obiektywnej prawdy. Omówienie tych dwóch form duchowości ponowoczesnej, określanej jako sophia i logos, stanowi przedmiot analiz zawartych w tekście. Całość analizy bierze pod uwagę tylko system aksjonormatywny religijności ponowoczesnej określanej pojęciem duchowości