Funding Higher Education: New Mechanisms, New Problems

W kontekście wzrastającej masowości szkolnictwa wyższego, rosnącego zróżnicowania studentów według pochodzenia oraz według potrzeb i interesów, a także w związku z ograniczeniem funduszy publicznych, zwiększa się znaczenie strategicznej roli finansowania publicznego. Władze publiczne wprowadziły nowe mechanizmy finansowania stymulujące poprawę skuteczności, ułatwiające realizację wyznaczonych celów oraz poszukiwanie komplementarnych źródeł finansowania. Brakuje jednak informacji na temat skutków zastosowanych instrumentów. Analiza doświadczeń australijskich, amerykańskich i brytyjskich w sferze finansowania studentów oraz szkół wyższych wykazuje, że rozwiązania stymulujące mogą przynieść nieprzewidziane skutki, czasami odwrotne do zamierzonych. Jest zrozumiałe, że problemy finansowania znajdują się na pierwszym planie wszystkich debat dotyczących polityki w stosunku do szkolnictwa wyższego i jego reformowania. Mówiąc o finansowaniu, mówimy o środkach. Niezależnie od tego, czy przyjmuje się punkt widzenia władz, czy też różne punkty widzenia szkół wyższych, przedmiot powszechnej troski stanowi pozyskanie wystarczającego poziomu środków (osobowych i innych), aby szkolnictwo wyższe mogło realizować swoją misję tworzenia i upowszechniania wiedzy. Z perspektywy lat dziewięćdziesiątych finansowanie jawi się jako system stymulatorów determinujących rodzaj, a także typy i formy kształcenia (w tym jego organizację, aktywność oraz strukturę personelu). Jedną z najbardziej widocznych cech ewolucji, którą obserwuje się w krajach OECD, w tym samym stopniu w gospodarkach rozwiniętych, jak i w krajach znajdujących się w okresie transformacji, stanowi w coraz większym stopniu strategiczny charakter finansowania. Oznacza to wprowadzenie rozwiązań ostrożnie i dokładnie opracowanych, przekształcających finansowanie w instrument zarządzania szkolnictwem wyższym, mający na celu osiągnięcie poprawy skuteczności, realizację wyznaczonych zadań lub też znajdowanie uzupełniających źródeł przychodów. W artykule podjęto dwa podstawowe problemy z tym związane: 1) nowy kontekst funkcjonowania szkolnictwa wyższego, generujący zmiany w jego finansowaniu; 2) nowe propozycje finansowania strategicznego i ich przewidywane skutki.In the context of the increasingly large scale character of higher education, the growing differentiation of students in respect to origin and needs and interests as well as in the face of limited public funds, the strategic role of public funding is becoming more important. Public authorities have introduced new mechanisms of funding to stimulate effectiveness, facilitating the accomplishment of the goals set and widening the search for complementary methods of funding. However, there is no information about the effects of the instruments used. An analysis of Australian, American and British experiences in the funding of students and higher schools shows that stimulating Solutions can bring unexpected results, sometimes opposite to those intended. It is understandable that funding problems are foremost in all debates concerning policy on higher education and its reform. When we speak of funding we are speaking about resources. Regardless of whether one takes the point of view of the authorities or the various points of view of higher schools, the major concern is to sufficient resources, staff and other, so that higher education institutions could accomplish their mission of developing and disseminating knowledge. From the perspective of 90 years, funding appears as a system stimulators determining the kind as well as types and forms of education (in this its organisation, composition of the staff and its activity). One of the most visible features of the evolution that is being observed in the OECD countries, in the same degree in the developed economies as well as in countries that are in transition, is the growing importance of the strategic character of funding. This means the cautious introduction of carefully planned Solutions, transforming funding into an instrument for management of higher education and having the aims of improving effectiveness, accomplishing the tasks set or finding supplementary sources of revenue. The article deals with two problems related to this: 1) the new context in which higher education is operating that is generating changes in its funding; 2) new proposals of strategic funding and their anticipated outcomes