Streetworking as an Effort to Neutralize Social Exclusion

Artykuł przedstawia główne założenia streetworkingu, zwanego też uliczną pracą socjalną. Ta forma wspierania ludzi w sposób szczególny wykluczonych społecznie – dotkniętych bezdomnością, uzależnionych od alkoholu czy narkotyków, prostytuujących się i dzieci ulicy – od pewnego czasu staje się w Polsce coraz bardziej popularna. Jej początki sięgają pierwszej połowy XX wieku tak na świecie, jak i w Polsce, gdzie jej idee propagowali tacy pedagodzy jak Janusz Korczak czy Kazimierz Lisiecki. Streetworking nawiązuje także to najważniejszych założeń pracy socjalnej: indywidualnego podejścia do wspomaganego, poszanowania jego godności, prawa do samostanowienia, uszanowania jego prawa do podejmowania decyzji, także braku zgody na przyjęcie pomocy. Jak prekursorzy pracy socjalnej z końca XIX wieku zwracali uwagę na znaczenie diagnozy środowiskowej jako warunku świadczenia skutecznej pomocy, tak streetworking koncentruje się na tymże środowisku, dosłownie dzieje się w nim. Uliczni pomagacze w kontakcie ze wspieranymi pozbawieni są tej symbolicznej bariery biurka, która czyniłaby z nich urzędników, i wchodzą do obcego sobie środowiska, by w nim szukać ludzi wykluczonych i proponować im wsparcie. Działania te mają na celu podjęcie próby przywrócenia ludzi wykluczonych, stygmatyzowanych społeczeństwu, ale proces ten odbywa się w sposób, w tempie i w czasie wybranym przez wspomaganego. Także określenie zakresu udzielanej pomocy należy do tego, kto ją przyjmuje, nawet w sytuacji, gdy pomagający mógłby zrobić dla niego dużo więcej. Wymienione wyżej grupy osób, do których udają się streetworkerzy, to ludzie wykluczeni społecznie, ale także z niewielkimi perspektywami powrotu do tego społeczeństwa. Jest to szczególnie dramatyczne w przypadku dzieci i młodzieży. Instytucje pomocy społecznej i edukacji wielu z nich nie mają wiele do zaoferowania. Tymczasem streetworking wydaje się adekwatną odpowiedzią przynajmniej na część ich po-trzeb, a z pewnością na te najistotniejsze: potrzebę akceptacji, szacunku, bycia dostrzeganym i słuchanym.The article presents the main assumptions of streetworking, also called street social work. This form of supporting socially excluded people – affected by home-lessness, addicted to alcohol or drugs, prostitutes and street children – has become increasingly popular in Poland. Its origins date back to the first half of the 20th century both around the world and in Poland, where the ideas of streetworking were promoted by such educators as Janusz Korczak and Kazimierz Lisiecki. Streetworking also refers to the most important assumptions of social work: the individual approach to the person who receives help, respect for his or her dignity, the right to self-determination, respect for his or her right to make decisions, also the decision to refuse help. As the precursors of social work in the late nineteenth century drew attention to the importance of environmental diagnosis as a condition of providing effective help, so streetworking is focused on and happens in that environment. Street assistants don’t have a symbolic barrier of a writing-desk in contact with the supported people that would make officials out of them. Street workers enter the environment which is strange to them to look for excluded peo-ple and to offer them support. The aim of these efforts is try to bring the excluded and stigmatized people to the society in a manner, rate and time chosen by the supported people. The determination of the range of the given help belongs to the person who receives help, even in the situation, when the helper could do much more. The above-mentioned groups of people who are helped by the streetworkers are socially excluded people with little prospects for return to the society. This is particularly dramatic for children and adolescents. Many social welfare and education institutions do not have much to offer. In the meantime, streetworking seems to be an adequate response at least to some of their needs, and certainly to the most essential one: the need for acceptance, respect, being seen and heard