Solidarity in farmers' social insurance

Farmers and their spouses cooperating with them, as well as those household members covered by farmers' social insurance constitute a homogeneous risk community. All these persons share a common feature, i.e., work on an agricultural holding, exposing them to similar random events (risks). This homogeneity is not affected by the fact that the farmers’ social insurance covers also farmer entrepreneurs and farmers who simultaneously perform work under civil law contracts or have been appointed to supervisory boards, but it is undermined by the possibility of agricultural pension insurance cover, at their request, for farmers who have ceased agricultural activity or work in an agricultural holding on the basis of the right to social benefits, listed in the Act, in respect of the care of a disabled person. Agricultural insurance covers almost the same types of risks as those covered by general insurance, however, due to the specific nature of the agricultural activity and the situation of those who perform it, the shape and scope of protection is sometimes significantly different (the study highlights these diff erences). Agricultural insurance contributions are personal ones, determined in the same amount (accident and sickness insurance) or as a percentage (pension insurance), independent of the income earned on the agricultural holding. There is no relationship between the rate of the contribution paid and the amount of the benefit received under the discussed system. Taking into account the participation of the insured persons within the risk community and their share in financing the benefits, it should be noted that the agricultural accident and sickness insurance, in its current form, is based on group solidarity due to its self-financing nature, while the pension insurance embodies the idea of nationwide solidarity, since a significant part of expenditure in this insurance is covered by the state budget. There are various reasons for adopted regulation (these being indicated in the study). As a result of widespread criticism of the current level of state budget subsidies to the agricultural insurance system, proposals for solutions aimed at their reduction are put forward in the doctrine (which are discussed in more detail in the study). Hence, the discussion is needed on the scale of subsidies and their targeting, taking into account the objective conditions of Polish agriculture and the social situation of those conducting agricultural activity.Rolnicy i pracujący z nimi małżonkowie oraz domownicy objęci ubezpieczeniem społecznym rolników stanowią jednorodną wspólnotę ryzyka. Wszystkie te osoby łączy wspólna cecha, jaką jest praca w gospodarstwie rolnym, narażająca na podobne zdarzenia losowe (ryzyka). Jednorodności tej nie narusza objęcie jego zakresem rolników-przedsiębiorców oraz rolników wykonujących równocześnie pracę na podstawie umów cywilnoprawnych bądź powołanych do rad nadzorczych, natomiast podważa ją możliwość objęcia rolniczym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na wniosek rolników, którzy zaprzestali prowadzenia działalności rolniczej lub pracy w gospodarstwie rolnym w związku z nabyciem prawa do wymienionych w ustawie świadczeń socjalnych z tytułu sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną. Ubezpieczenie rolnicze obejmuje ochroną prawie takie same rodzaje ryzyk, jakie są chronione w ubezpieczeniu powszechnym, jednakże ze względu na specyfikę działalności rolniczej i sytuację osób wykonujących tę działalność ich kształt i zakres ochrony są nieraz istotnie odmienne (w opracowaniu zwrócono uwagę na te różnice). Składka w ubezpieczeniu rolniczym ma charakter składki osobowej, ustalonej w jednakowej kwocie (ubezpieczenie wypadkowe i chorobowe) lub w procencie (ubezpieczenie emerytalno-rentowe), niezależnej bezpośrednio od dochodów osiąganych w gospodarstwie rolnym. W omawianym systemie brak jest związku między wysokością opłacanej składki a rozmiarem uzyskiwanego świadczenia. Uwzględniając udział ubezpieczonych we wspólnocie ryzyka i stopień przyczyniania się do finansowania świadczeń, należy stwierdzić, iż w obecnym kształcie rolnicze ubezpieczenie wypadkowe i chorobowe ze względu na samofinansujący się charakter tego ubezpieczenia jest oparte na solidarności grupowej, natomiast ubezpieczenie emerytalno--rentowe ze względu na fakt pokrywania znacznej części wydatków w tym ubezpieczeniu z budżetu państwa realizuje ideę solidarności ogólnonarodowej. Przyjęte unormowanie wynika z różnorodnych przyczyn (wskazanych w opracowaniu). Wynikiem powszechnej krytyki aktualnego poziomu dopłat z budżetu do systemu ubezpieczenia rolniczego są zgłaszane w doktrynie propozycje wprowadzenia rozwiązań mających na celu ich ograniczenie (o czym szerzej w opracowaniu). Dyskusji wymaga więc skala dopłat i ich ukierunkowanie z uwzględnieniem obiektywnych uwarunkowań polskiego rolnictwa i sytuacji socjalnej osób prowadzących działalność rolniczą