Fr. Joseph Łaś SJ (1907–1990) as a writer and a composer

Ks. Józef Łaś urodził się 19 marca 1907 r. w Starym Sączu. Wstąpił do jezuitów w 1922 r. Studia muzyczne odbył we Lwowie na Wydziale Pedagogicznym przy Konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego w latach 1933–1935. Większą część życia spędził w Krakowie jako kapelan kilku klinik oraz nauczyciel śpiewu w Kolegium Księży Jezuitów przy ul. Kopernika 26. Owocem studium nad chorałem gregoriańskim była jego książka pt. Tonalność melodii gregoriańskich – teoria a rzeczywistość, wydana przez Wydawnictwo WAM w Krakowie w 1965 r. Praca ta zawiera krytykę średniowiecznej teorii modalności oraz teorii heksachordalnej Guidona z Arezzo. Ks. J. Łaś stwierdził, że około 1000 melodii gregoriańskich posiada nieścisłe oznaczenie tonalności w Liber usualis Missae et Officii, polegające na braku bemola przy kluczu; że dźwięk b-molle, pisany przygodnie, ma znaczenie stopnia diatonicznego w skali transponowanej; że wachlarz modulacyjny melodii gregoriańskich wykazuje przynależność do czterech skal tonalnych: od skali z jednym krzyżykiem aż do skali z dwoma bemolami. Po Soborze Watykańskim II ks. J. Łaś włączył się w dyskusję nad kształtem polskiej muzyki liturgicznej, publikując szereg artykułów w „Ruchu Biblijnym i Liturgicznym”. W 1978 r. wraz z autorem niniejszego artykułu wydał obszerny (189 stron w formacie B4) śpiewnik dla organistów pt. Wysławiajmy Pana. Zbiór nowszych pieśni kościelnych z towarzyszeniem organów. Śpiewnik ten spotkał się z krytyką ze strony ks. prof. J. Pikulika z Warszawy. Autorzy śpiewnika odpowiedzieli na tę krytykę w artykule pt. W sprawie współczesnej pieśni kościelnej. Własnych pieśni skomponował ks. J. Łaś ok. 60. W swej twórczości kompozytorskiej skupił się przede wszystkim na harmonizacji. Pośmiertnie została wydana broszurka pt. Harmonizacja melodii modalnych (red. S. Ziemiański), będąca streszczeniem jego głównego dzieła (Kraków 2002). Ks. J. Łaś zmarł w Krakowie 25 lipca 1990 r., do końca poświęcając się muzyce kościelnej.Fr Joseph Łaś was born on March 19th 1907 in Stary Sącz. He joined Jesuits in 1922 and studied music in Lwów City at the Pedagogical Department of Conservatory (1933–1935). He spent most of his life time in Cracow, 26 Kopernika Street as a chaplain in a local clinic and as a conductor of students choirs. His most important work was a monograph: The tonality of Gregorian melodies – theory versus reality, edited in 1965. In it he criticized there the Middle Ages theory of modality and the hexachords theory presented by Guido of Arezzo. Fr. J. Łaś claimed that at least 1000 Gregorian melodies in the Liber ususalis Missae et Officii have not enough well designed tonality, because of lacking flat after the clefs. This simplified way of record caused a false and narrow view of the richness of Gregorian chants. As a matter of fact the tonalities of these chants reach from g-major to b-major. After the Vatican II Fr. Joseph was occupied by publishing a series of papers on the liturgical music. In 1978 he published together with Fr S. Ziemiański SJ a big songbook, for the organists: Let us praise the Lord! A collection of the more recent church songs with the organ accompaniment. The book was vehemently criticized by prof. Jerzy Pikulik, but the above authors tried to defend themselves against his criticism. Fr. J. Łaś composed some 60 original songs all by himself. Apart from that he used to harmonize a lot of existing popular church chants. Posthumously has been published in 2002 by Fr. S. Ziemiański a booklet of Fr. J. Łaś Harmonization of the modal chants