Bolesław Prus Reads Bourget. Emancipation, Spiritism and Novel Theory

Prusowska recenzja dzieła Uczeń Paula Bourgeta zamieszona w kronice „Kuriera Codziennego”jest przyczynkiem do refleksji o kształtowaniu się zrębów literackiej teoriipolskiego pisarza, który u kresu lat osiemdziesiątych zaczyna tworzyć swoje słynne notatki o kompozycji. W kontekście polemiki z Aleksandrem Świętochowskim, opublikowanych w tym czasie Emancypantek oraz dyskusji o spirytyzmie, jaka przetoczyła się na łamach warszawskiej prasy zimą 1893 roku, podjęta zostaje próba zaakcentowania tych fragmentów teoretycznych zapisków, które pokazują wciąż żywą nadzieję pisarza na kształtowanie postaw społecznych za pomocą literatury, literatury głoszącej inne prawdy niż te, które tak wiele krzywdy uczyniły bohaterom powieści Bourgeta.Published in “Kurier Codzienny” in 1889 Bolesław Prus’s review of Paul Bourget’s novel TheDisciple is a starting point for this reflection on Polish writer’s literary theory, who in the late 80sstarts to collect his “reflections on composition”. In the context of the famous polemic with Aleksander Świętochowski, Emancypantki – Prus’s novel published in the early 90s and the pressdiscussion in Warsaw of the winter of 1893, the author of the article attempts to highlight thoseof the reflections which show how deep was Prus’s belief in a possibility to shape the reader’smoral conduct through literature, literature which would promote truths different from the onesthat make Bourget’s characters’ lives so miserable