Stanisława Wojeńskiego droga do biskupiej infuły. Perypetie kościelnej kariery syna rektora Akademii Krakowskiej

Do wyróżniających, choć dziś już zapomnianych postaci życia kościelnego i politycznego doby panowania króla Jana III Sobieskiego, zaliczyć należy biskupa kamienieckiego z lat 1680–1685 Stanisława Wojeńskiego, autora drukowanej relacji z walk polsko-tureckich w roku 1684. Syn rektora Akademii Krakowskiej, wykształcony w Polsce, Rzeszy i Italii, już od czasów króla Jana II Kazimierza zaangażowany w działalność dyplomatyczną, kanonik katedry krakowskiej i archidiakon kapituły kolegiackiej w Pilicy, nominację ze strony monarchy na pozostającą wtedy pod panowaniem tureckim stolicę biskupią w Kamieńcu Podolskim uzyskał jeszcze w początkach roku 1677, wszakże na otrzymanie papieskiego zatwierdzenia musiał oczekiwać aż trzy lata. Zaważyła na tym nie tylko ówczesna sytuacja geopolityczna diecezji kamienieckiej, której terytorium zostało przejściowo utracone przez Rzeczpospolitą Obojga Narodów, ale również względy natury personalnej. Został on bowiem oskarżony przed nuncjuszem apostolskim w Warszawie, a następnie także bezpośrednio w Kurii Rzymskiej, o nekromancję, brak osobistej pobożności, zaangażowanie w antycesarską opozycję na Węgrzech (zarazem też wchodzącej ówcześnie w skład ziem Korony św. Stefana dzisiejszej Słowacji), wreszcie też o dokonane z premedytacją zafałszowanie własnego rodowodu, w rzeczywistości nieszlacheckiego, celem zapewnienia sobie otwartej drogi do osiągnięcia wysokich godności kościelnych, spośród których to zarzutów przynajmniej ów ostatni odpowiadał prawdzie (przodkowie S. Wojeńskiego byli bowiem mieszczanami w Kościanie w Wielkopolsce). Ponieważ z jednej strony czynnikiem sprawczym wysunięcia owych oskarżeń był ordynariusz krakowski Andrzej Trzebicki, z drugiej wszakże dwór monarszy (na czele z samym królem Janem III Sobieskim) okazał nieustępliwość i nie zaniechał forsowania odnośnej kandydatury, w Rzymie długo zwlekano z podjęciem ostatecznej decyzji – do momentu, kiedy zmarł wyżej wspomniany biskup Krakowa (1679). Niniejszy artykuł ukazuje najważniejsze odsłony tej nietypowej, gdy chodzi o obsadzanie stolic biskupich w XVII-wiecznym państwie polsko-litewskim, sprawy, spożytkowując niewykorzystane dotychczas pod tym kątem materiały z Archiwum Watykańskiego (Archivio Segreto Vaticano)