The Melancholy of The Borderland Discourse

Poszukując odpowiedzi na pytanie o przyczyny trudności, jakie sprawia Polakom rozpoznanie i krytyczne opisanie swej obecnej postkolonialnej tożsamości, autor odwołuje się do pojęcia melancholii, dostrzegając w niej kategorię interpretacyjną pozwalającą objaśnić postkolonialną kondycję Polski w kontekście „kresowym” i wynikające stąd współczesne problemy Polaków z autodefinicją. Freudowska koncepcja melancholii stanowi proponowane narzędzie analizy praktyk panujących na terenie tzw. dyskursu kresoznawczego. Dyskurs ten podtrzymuje wśród jego użytkowników poczucie Freudowskiej melancholii i subtelnie skłania do trwania w tym stanie. Podczas gdy tradycyjne podejścia badawcze, w znacznej części przemycające postawę tęsknoty za świetną przeszłością polsko-litewskiej Rzeczypospolitej, utrudniają Polakom pogodzenie się ze swą postkolonialną kondycją jako dawnych kolonizatorów i skolonizowanych, przyszłe studia postkolonialne nad dyskursem kresoznawczym nie powinny poprzestać na krytyce status quo, a raczej uczynić postkolonialną melancholię obiektem swoich badań, lokując ją jednak bezwzględnie w szerszym kontekście rosyjskiego i sowieckiego kolonializmu.In seeking to answer the question why Poles are having difficulties in recognizing and critically describing their present postcolonial identity, the author refers to the notion of melancholia as an important interpretative category for illuminating the postcolonial condition of Poland in relation to its former Eastern territories, known as “Borderlands,” and accounting for the nation’s present problematic self-definition. The paper adopts the Freudian concept of melancholia to the study of discursive practices of the so-called Polish “Borderland” discourse. This discourse reinforces the view that Poles are in a condition of Freudian melancholia and subtly encourages the Poles to remain in such a condition. While traditional critical approaches to a great extent implicitly smuggle the attitude of yearning for the splendid past of the Polish-Lithuanian Republic and thus prevent Poles from coming to terms with their postcolonial condition as both “colonisers” and colonised, the prospective postcolonial studies in the “Borderland” discourse should not stop at the critique of this status quo. Instead, it should make the Polish postcolonial melancholia an object of scrutiny by placing this melancholia within the broader context of Russian and Soviet colonialism.