The world of values in Silesian geographical names

Celem artykułu jest aksjologiczna analiza nazw geograficznych Śląska i pokazanie jej przydatności w dydaktyce szkolnej. Kształcenie i wychowywanie ucznia za pomocą nazw własnych integruje treści językowe, kulturowe, historyczne i polityczne. Rozmowa o nazwach i ich motywacjach uczy tolerancji i patriotyzmu, wskazuje podstawowe wartości, jak rodzina, praca, ojczyna i religia, zwraca uwagę na tradycje i przywiązanie do swej „małej ojczyzny”. Problematykę onomastyczną można włączać do nauczania języka polskiego i innych przedmiotów, poruszać na kółkach zainteresowań, fakultetach, a także wykorzystywać w grach terenowych czy tworzeniu minibiografii swoich miejscowości. Lekcje z onomastyki pomogą przyjrzeć się odmianom gwarowym i regionalnym polszczyzny, odkryć dawne znaczenia wyrazów i odszukać różnice między wyrazami pospolitymi a nazwami własnymi. Bliższa analiza toponimów pozwoli poznać sposoby kategoryzowania świata, a także odtworzyć potoczny obraz rzeczywistości.The objective of the article is an axiological analysis of the Silesian geographical names and the justification of its usefulness in school didactics. Educating pupils by means of proper names integrates linguistic, cultural, historical and political contents. Discussions on names and their justification teach tolerance and patriotism, highlight fundamental values such as family, work, homeland and religion, and emphasize traditions and attachment to one’s “little homeland”. Onomastic aspects can be included in the teaching of the Polish language as well as other subjects, discussed in special interest groups or facultative classes, and used in field games and in mini-biographies of one’s place of living. Classes in onomastics can offer an opportunity to study local and regional dialects of the Polish language, discover the old meanings of certain words and find the differences between common words and proper names. A more detailed analysis of toponyms makes it possible to learn the methods of categorizing the world, as well as reconstruct the popular image of reality