Religion as a source of European identity. A few remarks on the margin of the contemporary debate

Współcześnie coraz częściej próbuje się kwestionować kulturotwórczą rolę chrześcijaństwa. Podważa się fakt, że było jednym filarów, na których zbudowana została Europa, a nawet formułuje się tezy o jego szkodliwym wpływie na funkcjonowanie zachodniej kultury. Pojawiają się też opinie, że zbudowana na fundamencie chrześcijaństwa cywilizacja Zachodu nie spełnia oczekiwań współczesnego człowieka. A właściwych wzorców dla jej gruntownych modyfikacji szuka się w epoce oświecenia oraz ideach liberalizmu i marksizmu. Ponieważ oprócz Kościoła katolickiego w Europie funkcjonuje dziś wiele wspólnot protestanckich mówienie o „chrześcijańskich korzeniach Europy” prowadzić może do nieporozumień. Toteż w pierwszej części artykułu pokazuję, że najważniejsze źródło idei kształtujących Europę i jej kulturę stanowiła doktryna Kościoła katolickiego. Następnie odwołując się do poglądów prof. Zofii J. Zdybickiej przedstawiam argumenty filozoficzne uzasadniające tezę, że religia rzeczywiście stanowi fundament każdej kultury. Pokazuję też, przywołując teksty Josepha Ratzingera, że bez kulturotwórczej działalności Kościoła katolickiego nie byłoby Europy – przynajmniej w takiej postaci, jaką znamy. Artykuł kończy wskazanie najważniejszych kulturowych konsekwencji, do których prowadzą próby pozbawienia współczesnej kultury Europy jej religijnych korzeni. Nowadays, the culture-forming role of Christianity is increasingly being questioned. The fact that it was one of the pillars on which Europe was built is questioned, and even a thesis is being formulated about its harmful influence on the functioning of Western culture. There are also opinions that the Western civilisation built on the foundation of Christianity does not meet the expectations of contemporary man. As a result, models for its profound modifications are being sought in the Enlightenment era as well as in the ideas of liberalism and Marxism. Since, apart from the Catholic Church, there are many Protestant communities in Europe today, talking about the ‘Christian roots of Europe’ can lead to misunderstandings. Therefore, in the first part of the article, I show that the most important source of ideas shaping Europe and its culture was the doctrine of the Catholic Church. Then, referring to the views of professor Zofia J. Zdybicka, I present philosophical arguments justifying the thesis that religion is indeed the foundation of every culture. I also show, recalling published works of Joseph Ratzinger, that without the culture-forming activity of the Catholic Church there would be no Europe – at least in the form as we know it. The article ends with a list of the most important cultural consequences of attempts to deprive contemporary European culture of its religious roots