Przekraczanie granic kulturowych w testamentach XIV-wiecznych kupców z Cypru

The Western merchants operating in Famagusta, Cyprus—including Genoese, Venetians, Catalans, Pisans, Provençals, other nationalities, and Cypriot merchants based in this port city—drew up wills with Genoese and Venetian notaries, a number of which are extant. These wills impart information on the bequests these merchants made to family members and friends as well as to institutions, particularly churches, monasteries, and mendicant orders. Furthermore, they record the credits and debts of these merchants to various parties, decree the manumission of slaves owned by the merchants—some of whom also received bequests—and on occasion list material objects such as clothing, silverware, or sums of currency in their possession. We can glean from these types of information that merchants had commercial and personal relations with members of nationalities or Christian denominations different to their own, had slaves of various ethnic backgrounds, and had in their possession currencies other than that of the Lusignan kingdom of Cyprus, as well as objects originating from elsewhere. These are phenomena that testify to their geographical mobility and their willingness to cross physical, financial, as well as cultural boundaries. On occasion, they even bequeathed sums of money to individuals and churches of non-Latin rites. In this paper, I intend to examine and assess the importance and utility of such wills, explaining that through their contents one can discover how, why and the extent to which merchants crossed national, ethnic and religious boundaries in both their commercial and their personal dealings. In addition, the limitations of the information such wills offer and the reasons why these limitations exist will also be discussed.Kupcy z Europy Zachodniej działający w Famaguście na Cyprze – w tym Genueńczycy, Wenecjanie, Katalończycy, Pizańczycy, Prowansalczycy i przedstawiciele innych narodowości oraz kupcy cypryjscy mający siedzibę w tym portowym mieście – sporządzali u notariuszy genueńskich i weneckich testamenty, z których wiele zachowało się do dzisiaj. Testamenty te stanowią cenne źródło wiedzy o darowiznach i spadkach, które kupcy przepisywali na rzecz członków rodziny i przyjaciół, a także instytucji, zwłaszcza takich jak kościoły, klasztory i zakony żebracze. Ponadto w dokumentach tych znajdziemy zapis kredytów i długów cypryjskich kupców wobec różnych wierzycieli, dekrety wyzwolenia należących do nich niewolników, którzy czasem również otrzymywali spadek, a sporadycznie także listy z wyszczególniem przedmiotów materialnych, takich jak odzież, sztućce lub waluty znajdujące się w ich posiadaniu. Z tego rodzaju informacji możemy wywnioskować, że kupcy utrzymywali stosunki handlowe i osobiste z przedstawicielami innych narodowości lub wyznań chrześcijańskich, posiadali niewolników o różnym pochodzeniu etnicznym i waluty nienależące do królestwa Lusignan na Cyprze, a także przedmioty pochodzące z innych terytoriów. Te zjawiska świadczą o ich mobilności geograficznej i chęci przekraczania granic fizycznych, finansowych oraz kulturowych. Zdarzało się nawet, że kupcy cypryjscy zapisywali sumy pieniężne osobom i Kościołom obrządku niełacińskiego. Moją intencją w tym artykule jest zbadanie oraz ocena znaczenia i użyteczności takich testamentów. Pragnę również w nim zwrócić uwagę, że z treści cypryjskich testamentów możemy się dowiedzieć, jak, dlaczego i do jakiego stopnia kupcy przekraczali granice narodowe, etniczne i religijne zarówno w kontaktach handlowych, jak i osobistych. Ponadto omówione zostaną również ograniczenia zakresu informacji zawartych w tych testamentach oraz przyczyny istnienia tych ograniczeń