Literackie podróże dla odkrycia Azji: Cendrars i Michaux

Blaise Cendrars i Henri Michaux, podróżnicy, dla których rzeczywiste podróże stały się, w inny zresztą sposób, punktem wyjścia twórczości literackiej, odbywają podróże do Azji. Choć dzieli je niemal 30 lat, ich charakter zdaje się służyć za doskonały przykład postawy wspólnej tym wszystkim spośród podróżujących ludzi pióra, których nastawienie do rzeczywistości (rzeczywistej) naznaczone jest poetyckością, rozumianą tutaj najogólniej jako skłonność do szukania analogii, odmiennej natury u obu przedstawianych poetów, a nie do mimetyczncgo odbijania rzeczywistości, kiedy staje się już rzeczywistością artystyczną. Prose du Transsibérien el de la Petite Jehanne de France Cendrarsa i Un Barbare en Asie Michaux, dwa różne w swej formie literackiej świadectwa azjatyckich podróży, pozwalają dojrzeć, że zarówno dla autora pierwszego z nich, ekstrawertyka par excellence, jak i dla autora drugiego, pisanie było jego największą „przygodą przeżywania życia”, a Azja okazała się rzeczywistą przestrzenią, która nie spełniała ich oczekiwań. Cendrarsa doświadczyła swym nie dającym się ogarnąć ogromem. W czasie całej podróży to niespełnienie wiązało się ze świadomością bycia „złym poetą”. Stała się przestrzenią ogarnianą, by użyć tu terminu M. Głowińskiego, w momencie aktu twórczego, jako wspomnienie, które przybiera formę poematu, gdzie zarówno treść, jak i forma wspólnie służą przede wszystkim mówieniu o długiej „Podróży”, jaką było jego powstanie. Najogólniejszy sens azjatyckiej podróży Michaux również sprowadza się do jej literackości. Azja spełnia oczekiwania podróżującego poety jedynie wtedy, gdy jako szeroko rozumiana przestrzeń, udziela „lekcji” pozostającej w zgodzie z introwertycznym i „infiniwertycznym” nastawieniem Barbarzyńcy w Azji. Znaczącym etapem jego podróży jest domena literatury chińskiej, która także udziela mu - wciąż na tej samej zasadzie - swojej „lekcji”, być może, najistotniejszej. Obaj „Poeci podróżują, lecz przygoda podróży ich nie wciąga” (H. Michaux). Zarówno dla Cendrarsa, jak i dla Michaux, właściwa „Podróż” odbywa się gdzie indziej i kiedy indziej; ją właśnie nazywamy podróżą literacką