Środkowoeuropejska wieś w dobie transformacji. Przykład Serbii

Modern Serbian village, in the form of bulk or dense settlements, its architecture, constructive materials, spatial layout, functions and ways of exploitation of the soil, vary to some extent in some parts of the country. Natural conditions, time of occurrence, type of farm (if still there), and social structure ‒ all these factors affect rural development and landscape change. All changes in the way of cultivation and function of villages affected the development of construction zones, which were redesigned and rebuilt over many years ‒ not always to the benefit of cultural heritage. The evidence that urbanization can be seen in the Serbian countryside (as in other European countries) are considered in this work, with necessary illustrations. In the process of continuous change, attention should focus on preserving the identity of places and forms of developmental events. Initiated projects are focused on development and reconstruction of infrastructure and preservation of cultural heritage. Awareness of cultural values of Serbian villages and landscapes as subjects of a kind of historical colonization has been shaped during long-term transformation.Współczesna wieś serbska jest zróżnicowana pod względem gęstości osadnictwa, funkcji, układu przestrzennego, materiałów używanych do budowy, sposobu użytkowania ziemi. Warunki naturalne, czas powstania, typ gospodarstw (o ile jeszcze funkcjonują na danym obszarze) i struktura społeczna – czynniki te wpływają na rozwój obszarów wiejskich i przemiany krajobrazu. Zmiany w sposobie gospodarowania i funkcjach wsi wpłynęły na przemiany architektury zabudowań wiejskich, które były przebudowywane na przestrzeni lat – nie zawsze z korzyścią dla zachowania dziedzictwa kulturowego. W niniejszym artykule zaprezentowano dowody na postępujące procesy urbanizacji na serbskiej wsi (tak jak i w innych europejskich krajach) wraz z odpowiednim materiałem ilustracyjnym. W procesie ciągłych przemian i rozwoju, uwaga powinna byćskupiona na zachowaniu tożsamości miejsc i form. W tym celu zainicjowane zostałały pewne projekty ukierunkowane na rozwój i odbudowę infrastruktury i ochronę dziedzictwa kulturowego. Zdaniem autora świadomość wartości kulturowej serbskiej wsi i krajobrazu wiejskiego, jako efekt historycznej kolonizacji, była ukształtowana w trakcie długiego procesu transformacji