Problem wykluczenia cyfrowego w społeczeństwie informacyjnym a techniki sztucznej inteligencji

W miarę rozwoju społeczeństwa informacyjnego i upowszechniania się technologii komputerowej coraz szerszy obszar życia jednostki zostaje powiązany z dostępem do usług informatycznych. Realizacja codziennych potrzeb nowoczesnego obywatela wymaga w rosnącym stopniu wykorzystania zaawansowanych środków technicznych, takich jak bogate aplikacje internetowe, urządzenia mobilne, serwisy multimedialne itp. Wiele z tych aktywności idzie w parze z potrzebą samodzielnego i autonomicznego ich realizowania, co wynika z wkroczenia świata technologii do silnie prywatnych sfer życia, takich jak korespondencja, relacje społeczne czy osobiste finanse. Samodzielność partycypacji w takich aktywnościach jest warunkowana w obecnych czasach coraz silniej zdolnością samodzielnej obsługi urządzeń komputerowych oraz oferowanych za ich pośrednictwem serwisów. Wobec zmian cywilizacyjnych zachodzących wraz z informatyzacją społeczeństw pojęcie sprawności zyskuje nowe znaczenia, odnosząc się nie tylko do zdolności wykonywania fizycznych czynności, ale także partycypacji w informacyjnej sferze życia. Utrata sprawności może odciąć człowieka od dostępu do owej sfery, nawet jeśli utracone zdolności nie są same w sobie niezbędne do realizacji podobnych celów jednostki. Dzieje się tak wówczas, gdy technologia pośrednicząca w zaspokajaniu określonych potrzeb nie pozostawia alternatywnej drogi komunikacji człowieka z maszyną ani nie wykazuje potencjału adaptacji do specyficznych uwarunkowań i ograniczeń, jakim podlega użytkownik. Pokonywanie cyfrowej dyskryminacji osób niepełnosprawnych wymaga zastosowania technik sztucznej inteligencji naśladujących nadmiarowy i kreatywny sposób postępowania człowieka. Na przykładzie sztucznych sieci neuronowych można dostrzec analogie między błędami metodycznymi popełnianymi przy uczeniu i ocenie ich działania a problemami barier dostępności interfejsów człowiek-komputer.Along with development of the information society and spreading of computer technology, more and more areas of life of individuals are related to the access to IT services. Execution of daily needs of a modern citizen requires ever increasing use of advanced technical means, such as rich web applications, mobile devices, multimedia services, etc. Many of these activities go along with the need of their individual and autonomous execution, which results from the world of technology entering into highly private areas of life, such as correspondence, social relationships or personal finances. Autonomy of participation in such activities is nowadays more and more dependent on the ability of autonomous operation of computer equipment and the services offered with it. Due to the civilisation changes that come along with introduction of IT technology in the communities, the term „performance” gains a new meaning and refers not only to the capacity of executing physical activities but also to participation in the information-related area of life. The loss of performance may cut a person off from access to this area, even if the lost capacities are not in themselves necessary for pursuit of similar objectives of the individual. It happens when technology that helps satisfy specific needs does not leave an alternative way of communication of a human being with a machine or does not present the potential of adaptation to specific conditions and limitations to which the user is subjected. Overcoming digital discrimination of the disabled requires application of techniques of artificial intelligence which imitate the redundant and creative human behaviour. In the example of artificial neural networks, analogies between methodological errors made during teaching and assessment of their operation and the problems of barriers of human–computer interfaces accessibility may be noticed