Kształcenie na odległość a prawa dziecka – nowe wymiary szkolnej ekskluzji w czasach epidemii COVID-19

Celem tekstu jest ukazanie kształcenia na odległość, które zostało wprowadzone w Polsce w czasie epidemii COVID-19, w kontekście prawa dziecka. Główne wątki są skoncentrowane wokół przejawów wykluczania uczniów i uczennic oraz nierealizowania ich praw. Nie chodzi tylko o prawo do nauki tych dzieci, które nie mają warunków do realizowania obowiązku szkolnego online, ale też o niedostateczne pełnienie przez szkołę funkcji opiekuńczej i wychowawczej oraz pogłę- bianie w konsekwencji nierówności między osobami o niższym i wyż- szym kapitale rodzinnym. Podstawą tekstu jest manifest autorek upo- wszechniony w kwietniu 2020 roku na stronach Komitetu Ochrony Praw Dziecka i Fundacji Ja Nauczyciel’ka. Badania oparto na metodzie analizy treści literatury przedmiotu oraz analizy prawnonormatywnej obowiązujących aktów prawa dotyczących kształcenia na odległość. W pierwszej części ukazana jest szkoła jako instytucja inkluzji normatywnej w perspektywie historycznej oraz współczesnej. W drugiej naświetlono obszary wykluczenia w kontekście wprowadzanych zmian związanych z pandemią.The aim of this article is to analyze distance learning, which was introduced in Poland during the COVID-19 outbreak, in the con- text of children’s rights. The main issues discussed herein are con- nected with incidents of excluding students and failing to respect their rights. The right to education of those children who do not have the conditions to fulfill their obligation of compulsory online school- ing is not our only concern. This article also touches on the issue of school’s insufficient guardianship and protective function and, in consequence, the aggravation of inequalities between people with lower and higher family income. The analysis is based on the authors’ appeal that was disseminated in April 2020 by Komitet Ochrony Praw Dzieci [Committee for the Protection of Children’s Rights] and the Ja Teacher’ka [I Teacher] foundation. The study was based on a perusal of the literature on the subject and a legal and normative scrutiny of the binding legal acts on distance learning. The first section presents the school as an institution of nor- mative inclusion in the historical and contemporary perspectives. In the second part, we shed light on areas of exclusion in the context of the changes introduced in connection with the pandemic